شهروندان هر کشوری که پاسپورت ضعیفی دارند در تلاش هستند پاسپورت دومی داشته باشند تا به وسیله آن بتوانند راحت‌تر به کشورهای مختلف سفر کنند. شاید درباره پاسپورت دوم چیزهایی شنیده باشید، اما آیا با پاسپورت جهانی و پاسپورت دیپلماتیک آشنایی دارید؟ در ادامه ریشه و اعتبار پاسپورت دیپلماتیک را بررسی می‌کنیم و همچنین توضیحاتی درباره پاسپورت جهانی و تفاوت پاسپورت دیپلماتیک با پاسپورت جهانی می‌دهیم.
پاسپورت دیپلماتیک چیست؟
پاسپورت دیپلماتیک را می‌توان یکی از قدرتمند‌ترین پاسپورت‌های جهان دانست که همانطور از نامش مشخص است به دیپلمات‌ها یا همان سیاستمداران یک کشور تعلق می‌گیرد. در واقع پاسپورت دیپلماتیک تنها برای اشخاصی صادر می‌شود که به دلیل ماموریت‌های دولتی ملزم به سفرهای خارجی یا اسکان در آن هستند و در اکثر کشورها توافقات لازم برای چگونگی ورود و خروج این افراد پیش از آن حاصل می‌شود. از این جهت این پاسپورت معمولا برای ماموران کنسولگری و سیاستمداران صادر می‌شود.
اشخاصی که پاسپورت دیپلماتیک اخذ می‌کنند باید از قوانین آن کشور خارجی پیروی کنند، اما با این وجود از یک سری مصونیت‌ها و معافیت‌ها هم برخوردار هستند، به دلیل همین امتیازات ممکن است برخی از افراد سودجو با تبلیغاتی چون اعطا یا صدور پاسپورت دیپلماتیک قصد کلاهبرداری داشته باشند.
مزایای پاسپورت دیپلماتیک
پیشتر اشاره شد که دارندگان پاسپورت دیپلماتیک از یک سری امتیازات و معافیت‌ها برخوردار هستند که در ادامه به برخی از مهم‌ترین مزایای پاسپورت دیپلماتیک اشاره خواهیم کرد، اما قبل از آن بدانید که قوانین پاسپورت‌های دپلماتیک در هر کشور متفاوت است و آنچه در ادامه مشاهده می‌کنید، برخی از متداول‌ترین مزایای پاسپورت‌های دیپلماتیک در اغلب کشورها است.
- در وهله نخست دارندگان پاسپورت دیپلماتیک در کشور میزبان به عنوان کنسول افتخاری شناخته می‌شوند و از مصونیت دیپلماتیک برخوردار هستند.
- بررسی وضعیت سفر دارندگان پاسپورت دیپلماتیک در فرودگاه‌ها با مسافران عادی متفاوت است تا در اتلاف زمان آن‌ها جلوگیری شود.
- امکان استفاده از وسایل نقلیه با پلاک‌های دیپلماتیک را خواهند داشت.
- در اغلب موارد دارندگان پاسپورت دیپلماتیک از مالیات‌های متعددی که در طول سفرهای زمینی و هوایی با آن مواجه هستند مشمول معافیت می‌شوند و می‌توانند سریع و ارزان‌تر سفر کنند. همچنین چنانچه وضعیت استقرار این افراد به طوری باشد که از کشور میزبان‌شان کسب درآمد داشته باشند، بر آن‌ها مالیات بر درآمد لحاظ نخواهد شد.
تفاوت پاسپورت دیپلماتیک با پاسپورت جهانی
همانطور که احتمالا متوجه شدید این دو پاسپورت به نوعی در مقابل هم قرار می‌گیرند، هر چقدر پاسپورت دیپلماتیک از اعتبار و امتیازات بالایی برخوردار است، پاسپورت جهانی بسیار ارزش کمی دارد و می‌توان گفت در حال حاضر هیچ کشوری پاسپورت جهانی را به رسمیت نمی‌شناسد. همچنین پاسپورت جهانی یا پاسپورت بین‌المللی پشتوانه کشوری ندارد و شخصی به نام گری دیویس آن را ایجاد کرده است که در ادامه بیشتر درباه صحبت خواهیم کرد.
آیا پاسپورت دیپلماتیک پاسپورت دوم است؟
آنچه امروزه به عنوان پاسپورت دوم می‌شناسیم در واقع پاسپورت با یک ملیت دیگری است که اشخاص برای دریافت آن اقدام می‌کنند. یعنی شخصی در عین حال هم پاسپورت کشور مادری خود را دارد و هم یک کشور خارجی دیگر. بنابراین طبق این تعریف پاسپورت دیپلماتیک را نمی‌توان یک پاسپورت دوم در نظر گرفت.
اما درباره پاسپورت دوم باید گفت که داشتن پاسپورت دوم یا تابعیت دوگانه از نظر قانونی برای اکثر افراد مشکلی ندارد اما در این مورد قانونی هم، کلاهبرداری‌های زیادی صورت می‌گیرد. اگر خواهان اخذ پاسپورت دوم بودید روش مختلفی برای اخد آن وجود دارد که یکی از متدوال‌ترین آن‌ها خرید یک ملک در خاک آن کشور با حداقل قیمت مشخص شده است. چنانچه نیاز به اطلاعات بیش‌تری در این باره داشتید می‌توانید به مطلب کشورهایی که با خرید ملک پاسپورت دوم می‌دهند مراجعه کنید.
یک نوع جالب از پاسپورت دوم که چندان رسمیت ندارد، پاسپورت جهانی است که توسط سازمان خدمات جهانی صادر می‌شود. برای آشنایی با پاسپورت جهانی ابتدا لازم است نهاد صادر کننده آن را بشناسید. این سازمان غیرانتفاعی در سال ۱۹۴۸ توسط گری دیویس (Garry Davis) که بعد از خلبانی هواپیمای جنگنده در جنگ جهانی دوم تصمیم گرفت از شهروندی آمریکا خارج شود، پایه‌گذاری شد.
او بر اساس یکی از بندهای اعلامیه حقوق بشر سازمان ملل که در آن گفته شده «هر کسی حق دارد هر کشوری حتّی کشور خودش را ترک کند و به کشوری که می‌خواهد وارد شود»، پاسپورتی جدید با نام پاسپورت جهانی از طریق سازمان خدمات جهانی که خودش موسس آن بود، صادر کرد تا افرادی که مثل خودش هستند و تابعیت کشور به خصوصی را ندارند، بتوانند به نقاط دیگر دنیا سفر کنند یا در آن‌جا اقامت داشته باشند. دفتر مرکزی این سازمان در آمریکا است و قبلاً چند شعبه‌ی خارجی هم داشت که بعدها تعطیل شدند.
با این که پاسپورت جهانی غیر قانونی نیست اما در عمل، کاربردی ندارد. در حال حاضر دولت‌ها حاضر نیستند به راحتی هر پاسپورتی را معتبر بشناسند که البته این موضوع، ریشه در رابطه دولت و شهروندانش دارد. برخی افراد معتقدند که برخلاف تصور، دولت است که صاحب امتیاز شهروندی است نه خود مردم، این موضوع مورد بحث بسیاری از افراد است که دیدگاه آزاد و جهانی دارند. پاسپورت جهانی از نظر ظاهری شبیه پاسپورت معمول کشورها است و هرکسی با پرداخت هزینه‌های مربوطه و ارسال مدارک می‌تواند آن را با اعتبار ۳ تا ۱۰ ساله دریافت کند.
چندین بار پذیرش این پاسپورت در کشورهای مختلف ثبت شده اما بسیاری کشورها اعلام کرده‌اند که آن را قبول ندارند. با این که افرادی با تابعیت روسیه توانسته‌اند از مرز چند کشور با پاسپورت جهانی عبور کنند، اما وزارت خارجه روسیه اعتبار آن را رد کرده است. چندین مورد تلاش برای ورود به کشورهای مختلف با این پاسپورت نافرجام مانده و چندین کشور مثل آمریکا هم اعلام کرده‌اند که این پاسپورت از نظرشان صرفاً یک دفترچه است که در ازای پرداخت پول برای افراد صادر می‌شود.
بسیاری از افرادی که پاسپورت جهانی را دریافت می‌کنند به آن نیاز ندارند و فقط به خاطر دیدگاه سیاسی و فلسفی که سازمان خدمات جهانی از آن حمایت می‌کند این پاسپورت را می‌گیرند تا نشانه اعتراضی به سیاست کشورها در قبال شهروندانشان باشد. برای مثال در سفر گری دیویس به کرانه باختری، برای دو شهردار این منطقه پاسپورت جهانی صادر شد.
آن طور که مشخص است سازمان خدمات جهانی، اسناد و مدارک مختلفی را در ازای دریافت پول برای هرکسی صادر می‌کند و همین موضوع نشان می‌دهد اعتبار آن چندان قابل اتکا نیست. در هر صورت پاسپورت جهانی حتی برای استفاده به عنوان یک مدرک شناسایی هم توصیه نمی‌شود، چون امکان دارد مشکلاتی را در پی داشته باشد. جهانگردان و افرادی که نیاز به آزادی و راحتی بیشتر برای عبور از مرزها دارند، می‌توانند پاسپورت دوم تهیه کنند یا از راه‌های جایگزین قانونی که مورد پذیرش کشورها است استفاده کنند.
کلام آخر
همانطور که در این مطلب مشاهده کردید به شما توضیح دادیم که پاسپورت دیپلماتیک چیست، چه تفاوتی با پاسپورت جهانی دارد و این که آیا پاسپورت جهانی اعتبار دارد یا خیر. به طور کلی پاسپورت‌ها را می‌توان در یکی از معتبرترین اسناد دولتی هر کشور به شمار آورد که به شهروندان آن کشور اعطا می‌شود. در میان بعضی از پاسپورت‌ها ارزش و اعتبار کمتری دارند و دارندگان آن جهت سفر به کشورهای خارجی ملزم به اخذ روادید یا ویزا می‌شوند.
منابع: nomadcapitalist و cnbc18
مطالب مرتبط:
