در ادامه طرح مستندنگاری و ساماندهی و مطالعه الواح تخت جمشید این بار سهیل دلشاد (مشاور بخش زبان شناسی و کتیبه ها) به بررسی الواح گلی خزانه تخت جمشید پرداخته است. این مجموعه به همت هرمز امامی و حمید فدایی تهیه شد.
به گفته دلشاد، در این بخش به بررسی ۳۳ لوح از خزانه و باروی تخت جمشید در مجموع ۲۸ لوح از خزانه و ۴ لوح از بایگانی بارو پرداخته شده که عموم این الواح به خط عیلامی است و در موزه تخت جمشید نگهداری می شوند.
او با اشاره به آنکه الواح بایگانی بارو در محدوده شمال شرقی تختگاه در تاسیسات باروی تخت جمشید بدست آمد، گفت: بیشتر این الواح مربوط به اواسط دوره سلطنت داریوش اول است و قدیمی ترین سند ثبت شده در بایگانی باروی تخت جمشید مربوطه به ۵۰۹ پیش از میلاد است. آخرین سند ثبت شده نیز مربوط به ۴۹۳ پیش از میلاد است. عموما الواح بایگانی بارو، اسنادی مربوط به حسابرسی و مدیریت و ثبت تراکنش های اداری، اقتصادی در منطقه ای هستند که تخت جمشید مرکز آن است. عموم محصولات تولید شده در این منطقه شامل غله، احشام و سایر تولیدات کشاورزی است.
به گفته دلشاد، عموم الواح خزانه در دوره کاوش های موسسه شرق شناسی به سرپرستی اشمیت در عمارت خزانه پیدا شده اند. در کاوش های بعدی که بعد از موسسه شرق شناسی انجام شد، نیز تعداد دیگری از این الواح بدست آمد. در مجموع بیش از ۲۱۰ لوح کامل و حدود ۷۰۰ قطعه لوح از بایگانی خزانه تخت جمشید در دست داریم که تاریخ این الواح به اواخر دوران سلطنت داریوش اول، خشایارشاه و فرزند او اردشیر اول بازمی گردد.
قدیمی ترین تاریخ الواح خزانه به ۴۹۲ پیش از میلاد می رسد که فاصله ای یک ساله از آخرین تاریخ ثبت شده در بایگانی باروی تخت جمشید را نشان می دهد. آخرین تاریخی که تاکنون در الواح خزانه تخت جمشید شناسایی شده مربوط به ۴۵۷ پیش از میلاد و دوره سلطنت اردشیر اول است. محتوای کلی اسناد عیلامی بایگانی خزانه مربوط به مجوزهای پرداخت به کارگران است. بخشی از جیره کارگرانی که در پروژه های مختلف ساخت و ساز در تخت جمشید و مناطق اطراف آن مشغول هستند در ازای غلات، احشام و محصولات کشاورزی به صورت نقره پرداخت می شود یا تمام جیره آنها به صورت نقره پرداخت می شود.
مشاور بخش زبان شناسی و کتیبه ها ادامه داد: گیرنده نامه ها عموما خزانه داران تخت جمشید هستند که تاکنون نام چهار شخص را به عنوان خزانه دار شناسایی کرده ایم که با عنوان خزانه دار پارسه یا خزانه دار تخت جمشید قابل شناسایی هستند. در الواح عیلامی خزانه تاکنون ۱۱ مهر مختلف شناسایی شده که عموما در سمت چپ الواح زده می شدند. یکی از معروف ترین مهرها از آن شخصی به نام زی شویش است که البته مهر او در بایگانی باروی تخت جمشید هم دیده شد.
او درخصوص اولین خوانشی که از الواح صورت گرفته گفت: اولین لوحی که مورد خوانش قرار گرفت دربردارنده خط و زبان عیلامی هخامنشی است. سمت چپ آن نقش و اثر یک مهر است که از آن زی شویش است. البته نقش کامل مهر باقی نمانده و تنها مرکز مهر باقی ماند. در بالا و پایین لبه سمت راست لوح دو سوراخ است که نشان دهنده عبور یک ریسمان است که گویا این الواح با یک ریسمان به سند دیگری که احتمالا خط آرامی این سند بوده وصل بود.
هر چهار وجه این لوح نوشته شده است. مجموعا ۲۱ سطر بر روی آن نوشته شد. مانند بقیه الواح خزانه دربردارنده متنی از پرداخت دستمزد کارگران به شکل نقره است. پرداخت نقره از خزانه شاه انجام میشد و مردانی که این پرداخت ها به آنها انجام می شد با واژه هایی توصیف شده اند که سنگ تراش و احتمالا گچ کار بودند. در مجموع به ۱۳۶ نفر پرداخت شده است. در واقع با خوانش چند سطر از الواح بدست آمده اطلاعات زیاد و ارزشمندی از دوره هخامنشیان را بدست می آوریم.
مطالب مرتبط:
