چرا کمر صنعت گردشگری شکست؟
امروز صنعت گردشگری با وجود کرونا ضربه سختی خورده، ضربه ای که اگر پیش از آن خود را آماده کرده بودیم، مهارت را افزایش داده و به مسیرهای جدید برای رونق آن اندیشیده بودیم، شاید این ضربه آن چنان کمر این صنعت را نمی شکست. حال امری که مهم است این است که باید برای این صنعت در پساکرونا برنامه داشته و با فکر و ایده متناسب با سطح جهانی پیش برویم.
مرکز گردشگری علمی ـ فرهنگی دانشجویان ایران با همکاری جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی پنجمین دوره سلسله نشست های چشم انداز صنعت گردشگری در ایران را برگزار کرد. این نشست به همت معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی، مرکز گردشگری علمی ـ فرهنگی دانشجویان ایران، خبرگزاری دانشجویان ایران و سازمان دانشجویان شعبه خراسان جنوبی با رویکرد آموزش تا مهارت برای دانش آموختگان رشته های گردشگری برگزار شد.
نگاه تک بعدی به گردشگری ممنوع
دکتر محمد اسکندری ثانی، دبیر اولین کنفرانس بین المللی گردشگری بیابان لوت و عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند در این نشست گفت: بدون توجه و برنامه ریزی برای گردشگری نمی توانیم موفق باشیم.
وی پیرامون بررسی چشم انداز صنعت گردشگری در ایران افزود: یکی از معضلات در کشور ما در بخشهای مختلف اقتصادی، عدم نگاه سیستمی به مباحث است؛ گردشگری نیز از این مورد مستثنی نیست.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه نگاه بخشی و جزیره ای به بخشهای مختلف سبب می شود که آنچنان بهره برداری از بخش گردشگری نداشته باشیم، تصریح کرد: هنوز ما منطقه خلاق و گردشگری خلاق را در کشورمان نداشته و نتوانسته ایم از آن بهره ببریم چون نگاه سیستمی نداریم. در خراسان جنوبی بخش کشاورزی و محصولات استراتژیک کار خود را جداگانه انجام می دهد بدون توجه به بخش گردشگری و این یک معضل است.
اسکندری ثانی ادامه داد: تجارت، معدن و صنایع دستی بعنوان پتانسیل های استان جزیره ای کار می کنند و این سبب شده هم افزایی بخشی نداشته باشیم؛ نباید از یاد ببریم که در مباحث توسعه ای، یک به علاوه یک سه می شود و هم افزایی بخشها باعث بوجود آمدن بخش جدیدی می شود.
مزیت منحصر بفرد تولید نکرده ایم
وی با بیان اینکه بسیاری اوقات جاذبه های گردشگری و مواهب طبیعی داریم، اما از آن بهره نمی بریم، افزود: اینها مزیت های عمومی و خدادادی هستند، اما هنر ما استفاده از مواهب عمومی و طبیعی برای تبدیل به مزیت منحصر بفرد است که دیده نمی شود.
دبیر اولین کنفرانس بین المللی گردشگری بیابان لوت با بیان اینکه در مرحله پیش از توسعه و توسعه ابتدایی رخ داده به سمت کارآفرینی گردشگری حرکت نکردیم و علت این است که مزیت های عمومی را تبدیل به مزیت های منحصر به فرد نکرده ایم، ادامه داد: اگر محصولات استراتژیک را با گردشگری تلفیق کردیم مزیت منحصر بفرد و درآمدزایی کرده ایم.
اسکندری ثانی با بیان اینکه استان خراسان جنوبی یکی از استان هایی است که در مثلث گردشگری طلایی ایران قرار دارد، تصریح کرد: وقتی بسته ها و مواهب گردشگری را تعریف کردیم و تک فضایی نگاه نکریم، موفق خواهیم شد.
وی با بیان اینکه هیچگاه فراتر از آن چیزی که باید زندگی خود را نگاه نکرده ایم، افزود: اگر بطور مثال با اصفهان ارتباط برقرار کرده و بسته منحصر بفرد تعریف کنیم، گردشگری اثرگذاری خواهیم داشت.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه با استان یزد که قطب دیگر گردشگری است چگونه ارتباط برقرار کرده ایم، اظهار کرد: هیچ کاری در این زمینه نکرده ایم و اینجاست که مزیت منحصر بفرد که می تواند کارآفرینی و ثروت خلق کند و منحصر به فرد باشد، نداریم.
عدم تعاملات با بازارهای هدف و نداشتن برند سبب شده از قافله گردشگری عقب بمانیم
اسکندری ثانی پیرامون بررسی چشم انداز صنعت گردشگری در ایران افزود: پیوندهایی که بتواند ثروت زا باشد برقرار نکرده ایم و این پیوندها پیوند بین بخشهای اقتصادی و مباحث جغرافیایی است.
وی با بیان اینکه اگر این حوزه ها را تعریف نکردیم مزیت ها خاصیت رقابتی خود را از دست می دهند و در آینده حرفی برای گفتن نخواهیم داشت، اظهار کرد: نگاه سیستمی و سطح پایین تر شهرهای خلاق و طبقه خلاق از دریچه نگاه سیستمی، اساس کار است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه گردشگری بنیاد استان و مردم استان است و گردشگری را باید در سطح عموم دید، بیان کرد: سوال اینجاست که چگونه گردشگری را که قبلا به عنوان یک نیاز غیرضروری بوده، امروزه به عنوان یک نیاز ضروری برای مردم جا بیندازیم و چگونه مردم هدایت شوند تا نقش عمل کننده جذب گردشگر باشند.
اسکندری ثانی ادامه داد: باید دید مردم می توانند برای گردشگری چه کنند؟ بعنوان فردی که در حوزه سرمایه گذاری کار می کنیم چگونه هدایت کننده باشیم و سرمایه مالی، فکری، طبیعی و هوشمندی را به سمت کارآفرینی ببریم؟
وی بیان کرد: مطالعات نشانگر این موضوع است که توسعه شهری یکی از بحث هایی که با رویکرد فرهنگ محور مطرح شده نظریه شهرخلاق است. در این راستا مفهوم طبقه خلاق که در اوایل دهه گذشته توسط افرادی نظیر آلن اسکات، ریچارد فلوریدا، چارلز لاندری، ری و اندرسون مطرح شده و مورد استفاده قرار گرفت، در مدت زمانی کوتاه جایگاهی اساسی در ادبیات توسعه شهری پیدا کرد. از میـان این متفکران ریچارد فلوریدا در بیان موضوع و نهادینه کردن این مفهوم جایگاهی ویژه دارد و نقش اصلی را در تحول جامعه برعهده دارد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه باید بدنبال تحول اساسی باشیم نه تغییر افزود: شهرهای خلاق در حال ایجاد شدن هستند که بدنبال تعریف فرمولی هستیم که چگونه از مزیت های طبیعی و عمومی به تولید ثروت برسیم؛ نگاه نخست این است که تفاوت بین منطقه خود و مناطق دیگر را برجسته و تبدیل به برند کنیم.
اسکندری ثانی اظهار کرد: اتفاق بعدی هویت سازی است؛ گاهی هویت نداریم، چرا که در طراحی هویت متفاوت کار نکرده ایم و وقتی وابستگی به مکان به وجود آمد در نهایت طبقه خلاق شکل خواهد گرفت؛ وقتی طبقه خلاق تعریف شد اشتغال صورت می پذیرد و توجیه پذیر می شود؛ سرمایه گذاری طبقه ای به نام کارگران دانش شکل می گیرد و وقتی کارگران دانش شکل گرفتند موفق خواهیم شد و فرمول تبدیل می شود به استعدادهای جدید.
ثروت اندوزی کنیم
وی با بیان اینکه در شهرهای خلاق حوزه هایی بسیار فعال هستند، افزود: بخش مهمی از گردشگری، صنایع فرهنگی خلاق هستند که به معنای ریشه داشتن در استعداد و بخشی در منطقه است.
دبیر اولین کنفرانس بین المللی گردشگری بیابان لوت با بیان اینکه باید دید بخش های مختلف و استعدادها چگونه تبدیل به ثروت می شوند، افزود: باید به پتانسیل هایی که وجود داشته و تاکنون به آن توجه نشده، توجه کرد.
وی با بیان اینکه طبقه خلاق فرآیندی را به نام صنایع خلاق شکل می دهد، تصریح کرد: سوال اینجاست بطور مثال چقدر حوزه گردشگری انیمیشن تولید شده و برای چند معماری منحصر بفرد که متناسب با اقلیم و منطقه ما بوده، نرم افزار در بخش گردشگری تولید شده و اصلا چند شرکت هنری در بخش گردشگری داریم ؟
اسکندری ثانی اظهار کرد: نگاه ما تک بعدی و غیرسیستمی است و کشورهای دنیا با تولید انیمیشن ها حتی برای کودکان گردشگری و مزیت های خود را نشان می دهند، اما ما چه کرده ایم؟. این یک ضعف است.
وی با بیان اینکه ما دانش تبدیل به ثروت را داریم و خلاقیت اجتماعی لازم داریم، افزود: دانشجویان دانش دارند اما نتوانسته اند به ثروت تبدیل کنند، چرا که در بخش دانشگاهی بسیار کم کار کرده ایم و مجبور به تغییر حتی در بخش تعریف رشته های دانشگاهی هستیم.
رشته تاریخ و افزودن فارغ التحصیلان بیکار
اسکندری ثانی با بیان اینکه کشورهای دیگر از رشته تاریخ کسب ثروت می کنند، اما ما تنها از این رشته فارغ التحصیلان بیکار کشور را زیاد کرده ایم، تصریح کرد: رشته ها می توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کرده تا تعریف درستی ارائه شود چراکه گردشگری را نمی توانیم تنها ببینیم و مواردی را باید در وجود خود نهادینه کنیم.
وی با بیان اینکه در این بخش برخلاف فرهنگ ما که جاه طلبی را درست نمی داند باید جاه طلب و با نگاه بلندمدت بود که از دنیا عقب نمانیم، افزود: اراده، منابع انرژی و افزایش قدرت رهبری در این حوزه مهم است.
دبیر اولین کنفرانس بین المللی گردشگری بیابان لوت بیان کرد: ما با داشتن ظرفیت های موسیقی مقامی می توانستیم برندی را در حوزه موسیقی مقامی ایجاد کنیم که به علت عدم انتقال این دانش از ستاد حرفه ای این موسیقی و از بین رفتن او، این برند از بین رفت.
اسکندری ثانی با بیان اینکه ایجاد مرکز فرهنگی یکی از ضروریات است، افزود: اکنون سرمایه گذاری در فرهنگ نداریم و از گردشگری که در اختیار ماست خلق ثروت نکرده ایم.
وی با بیان اینکه آورده بخش گردشگری چیست؟، از فعالان گردشگری خواست گردشگری را یک بسته ببینند که تک بعدی نمی توان به آن نگریست و باید در طبقات اجتماعی مختلف آن را دید.
مهارت در کنار آموزش، لازمه کار راهنمایان تور
احمد کاشانی، رئیس انجمن گردشگری پایدار نیز در این نشست با اشاره به چالش های پیش روی گردشگری گفت: فعالان گردشگری به تنهایی نمی توانند باعث تحول و بازدهی ثروت شوند.
وی بیان کرد: دانش آموختگان گردشگری که به صورت آکادمیک گردشگری را می آموزند یا در دوره ها اصول را فرامی گیرند، گاها از نبود شغل رنج می برند و فعالان حوزه گردشگری نیز از اینکه نمی توانند خوب کار کرده و خوب گردشگری کنند شکایت دارند.
رئیس انجمن گردشگری پایدار با تاکید بر رعایت مرز بین دانش و مهارت، افزود: وقتی فعال گردشگری دارای دانش می شود بسیار مهم است که آن را به مهارت و ثروت تبدیل کند، مسیر روشنی برای گردشگری تعریف شده که گاهی می خواهیم میانبر زده و یا با عجله این مسیر را طی کنیم.
وی با بیان اینکه عموم مردم جامعه تاریخ را فراموش کرده و گاهی فعالان گردشگری و یا راهنمایان تور تاریخچه یک روستا را نمی دانند، تصریح کرد: وقتی راهنمای تور دانش و مهارت لازم را داشته و راجع به یک بنای تاریخی صحبت می کند، لذت دوچندان می شود، حتما باید نگاه دوباره ای به تاریخ ایران داشته باشیم.
لطفا کمی کتاب تاریخی بخوانید
رئیس انجمن گردشگری پایدار با بیان اینکه در تاریخ طبری بسیار زیبا و شایسته راجع به فردوس صحبت شده و راهنمای تور لازم است آن را بخواند، اظهار کرد: دانش آموختگان حوزه گردشگری اگر وارد مباحث تاریخی شده و ر خصوص تاریخ مطالعه کنند، موفق تر خواهند بود.
کاشانی با بیان اینکه یک راهنمای تور باید به تاریخ مسلط بوده و گردشگر را جذب کند، تصریح کرد: باید باور داشته باشیم که اگر لیدر تور جذابیت نداشته باشد به لحاظ اقتصادی موفق نخواهد بود.
وی بیان کرد: راهنمای توری که وارد خراسان جنوبی می شود و می خواهد در مورد ایران توضیح دهد باید به تاریخ شفاهی و بومی و محلی منطقه نیز مسلط باشد، چرا که داستانها و روایت هایی که در تاریخ نهفته است بسیار جذاب بوده و سبب جذب گردشگر می شود.
رئیس انجمن گردشگری پایدار با بیان اینکه امروز دو مسیر را می توان پیشنهاد داد، ادامه داد: راهنمایان تور باید وارد مکان ها شده و با افراد بومی محلی صحبت کنند یا از کتاب هایی که آماده شده استفاده کنند، چرا که به طور مثال، تمام تاریخ و روایت های مدرسه شوکتیه بیرجند را می توان در یک کتاب دید.
کاشانی با بیان اینکه راهنمای توری که این کتاب را بخواند به راحتی می تواند در این مورد صحبت کند، افزود: در حوزه تاریخ شفاهی علاوه بر مطالعه کتاب ها، صحبت با جامعه محلی مهم است و در این بخش، توجه به افسانه ها مهم است.
وی ادامه داد: اینها نکات تمایزی است که شاید در هیچ دانشگاهی آموزش ندهند؛ بنابراین راهنمایان تور ابتدا باید آموزش آکادمیک دیده و سپس مهارت آموزی داشته باشند، اکنون آمار مطالعه پایین آمده، اما نباید فراموش کنیم که خوانش سفرنامه ها بسیار مهم است.
رئیس انجمن گردشگری پایدار با بیان اینکه خواندن سفرنامه ها می تواند باعث کسب مهارت شود، بیان کرد: موقعی که سفرنامه ها را می خوانید تصویرسازی صورت می گیرد و راهنمای تور در حوزه کویر همان اندازه که لازم است دوره های آموزشی عملی را ببیند همانقدر لازم است سفرنامه را بخواند.
کاشانی با بیان اینکه سفرنامه های دیروز و امروز قطعا می تواند به راهنمایان گردشگری کمک کند، تصریح کرد: خواندن مداوم سفرنامه ها می تواند این امکان را بدهد که فرد روایت گری را آموزش دیده و آنچه خوانده را تبدیل به مهارت کند.
وی با بیان اینکه شاید ماحصل و یادگار یک راهنمای گردشگری سفرنامه خودش باشد، افزود: راهنمای تور از فروش سفرنامه نیز می تواند ایجاد درآمد کند و امری که اینجا مهم بوده، خلاقیت است.
رئیس انجمن گردشگری پایدار با تاکید بر ایجاد مزیت در حوزه گردشگری، افزود: مستنداتی که در حوزه تولید محتوا تهیه شده و امروز در اختیار عموم مردم قرار گرفته تنها به معرفی جاذبه ها می پردازد.
کاشانی با بیان اینکه خراسان جنوبی در یک نقطه طلایی قرار گرفته، اما ما هیچ وقت مسیر گردشگری تعریف نکرده ایم، افزود: با تعریف دقیق گردشگری بخش عمده ای از چالش ها مرتفع می شود؛ باید مسیری را تعریف کنیم که بطور مثال از کرمان آغاز و به خراسان جنوبی برسد.
وی با بیان اینکه راهنمای تور زمانی که بتواند مسیری را تعریف کند می تواند بر روی مسیرهای خود درآمدزایی داشته باشد، افزود: اگر راهنمای تور بتواند مسیرهای جدید و ترکیبی تعریف کند، می تواند درآمدزایی بیشتری داشته باشد.
رئیس انجمن گردشگری پایدار ادامه داد: پس از رایزنی ها برای حضور گردشگران اروپایی در خراسان جنوبی به نکات جالبی رسیدیم؛ یکی از نکات این بود که متوجه شدیم که باید یک استان همجوار را در کنار تور خود بگداریم تا میزان اقامت بین استان ها تقسیم شود.
کاشانی اظهار کرد: تجربه جالب دیگر این بود که گروهی از اروپایی ها هستند که در خیل عاشقان به ایران هستند؛ بخشی بخاطر ارزشمندی پولشان در ایران و بخشی به علت داشتن جاذبه هایی که شاید در کشور خودشان نیست و بخشی دیگر عاشق فرهنگ و تاریخ ایران هستند و این علاقمندی یک فرصت بود برای اینکه خراسان جنوبی و استانهایی مانند خراسان جنوبی از آن بهره ببرند.
وی با بیان اینکه با تعریف جدید مسیرهای گردشگری می توانیم وارد حوزه جدیدی شویم، افزود: ما یک روستای خلاق در استان داریم، روستای اصفهک یک روستای خلاق است و تمام مواردی که برای شهر خلاق داریم روستای اصفهک نیز دارد و بازآفرینی این روستا پس از زلزله مورد بررسی قرار داده شد و جامعه محلی آن، کار علمی و اقتصادی انجام می دهند و پس از زلزله در مقابل بافت تاریخی، بافت جدید روستا را تشکیل دادند.
از تجربیات کشورهای دیگر در دوران کرونا بهره ببریم
رئیس انجمن گردشگری پایدار با بیان اینکه بافت قدیمی این روستا سیستم گردشگری را تعریف کرد، اظهار کرد: در شرایط کنونی وب سایت جهانی گردشگری را بسیار مطالعه می کنم، چرا که باید بدانیم دیگر کشورها در روزهای کرونایی چه می کنند.
کاشانی تصریح کرد: امروز که کرونا صنعت گردشگری را خوابانده، دنیا چه کرده است؟ می توان محتوا تولید کرد و باید نحوه سفر کردن خود را تغییر داده و مسیرهای جدیدی را تعریف کنیم؛ تصور کنید پس از کرونا تقاضای سفر در تمام مردم دنیا ایجاد شود و اگر در این مواقع، مسیرهای جدیدی تعریف کردیم می توانیم در مقابل بمباران تبلیغاتی پس از کرونا در کشورهای مختلف، ایستادگی کرده و حرفی برای گفتن داشته باشیم، باید ببینیم از این تقاضا چگونه به نفع اقتصادی منطقه استفاده کنیم.
تولید محتوای خلاق و آمادگی برای پساکرونا
وی ادامه داد: اکنون فعالان گردشگری در بهت و حیرت ضربه سنگینی هستند که کرونا به اقتصاد زد؛ هنوز از این بهت درنیامده ایم درست است که ضربه سنگین بود، اما چاره این نیست که دست روی دست بگذاریم؛ باید محتوا تولید کنیم؛ انیمیشن های جذاب را تولید کنیم تا به صورت خوراک آهسته آهسته به مردم داده شود.
رئیس انجمن گردشگری پایدار با بیان اینکه باید بین المللی فکر کرد، ادامه داد: راهنمای گردشگری و دانش آموخته حوزه گردشگری حتما باید به زبان انگلیسی مسلط باشد، اکنون و در شرایط کرونا زمان خوبی است که انگلیسی یاد بگیریم چراکه محتواها باید در سطح بین المللی باشند.
کاشانی پیرامون بررسی چشم انداز صنعت گردشگری در ایران تصریح کرد: گردشگری، آسان ترین راه برای ورود ارز به کشور است، چرا که شما فرهنگ، زیبایی، تاریخ و امنیت ایران را معرفی می کنی و مخاطب بی واسطه ارز را خرج می کند؛ بنابراین این صنعت، یکی از مهمترین راحت ترین صنایع برای ارزآوری و پول آوری است.
وی با بیان اینکه بطور مثال، صنعت خودروسازی نقطه تاریک و رکود دارد و روش راحتی برای ارزآوری نیست، افزود: امروز در نقطه تاریک صنعت گردشگری در جهان هستیم که می توانیم از این فرصت برای آینده بهره برده و به سمت بازدهی ثروت در حوزه گردشگری برویم.
رئیس انجمن گردشگری پایدار بیان کرد: باید طبقات را کنار هم جمع کنیم، تیم کاری تشکیل داده و سپس فعالیت کنیم که در قالب سازمانهای مردم نهاد به راحتی می توان این کار را انجام داد.
کاشانی پیرامون بررسی چشم انداز صنعت گردشگری در ایران یادآور شد: همه مردم حوصله دیدن یک مستند دو ساعته ندارند؛ بنابراین باید کلیپ های کوتاه هدفمند را نیز تهیه کنیم؛ کلیپ هایی که باکیفیت بوده، دارای تصاویر هوایی باشد، نریشن و متن زیبا داشته باشند.
مطالب مرتبط:
