بیش از ۷۵ کشور در جهان قهوه پرورش می‌دهند و بهترین کشاورزان دنیا دانه‌های این میوه افسانه‌ای مختص به منطقه خود را کشت می‌کنند. آن‌ها گیاهان خود را با عشق پرورش داده و جهت تهیه یک فنجان با کیفیت با تمام توان تلاش می‌کنند.
متخصصان قهوه به کیفیت بیش از کمیت آن اهمیت می‌دهند. آب‌وهوای گرم و مرطوب و در برخی مناطق بارندگی زیاد باعث رشد بیشتر این درختان می‌شود.
آیا درختان قهوه که در مناطق گرمسیری و در ارتفاعات بالا رشد می‌کند، محصولات بهتری را به عمل می‌آورد؟ ارتفاعات بالا در کشت قهوه منجر به افزایش چگالی و پیچیدگی‌های طعمی می‌شود اما شکی نیست قهوه‌هایی که در ارتفاعات پایین‌تر رشد می‌کنند نیز می‌توانند استثنائی و خاص باشند، اگر چه شرایط در ارتفاعات پایین‌تر معمولا کمتر ایده‌آل است.
برزیل خاستگاه زیرگونه‌ها و جهش‌های متنوع قهوه
از آنجا که برزیل و قهوه مترادف هم شده‌اند، تصور شروع قهوه در برزیل دشوار است. طبق گزارش‌ها اولین گیاهان قهوه تقریبا در اوایل قرن هجدهم به برزیل آورده شد و طی ۵۰ سال از ایالت شمالی پارا در سال ۱۷۲۷ تا ریودوژانیرو منتشر شد. در ابتدا قهوه به طور انحصاری جهت مصرف محلی و بومی توسط مستعمره‌نشین‌های اروپایی پرورش داده می‌شد اما با شروع افزایش تقاضا در ایالات متحده و قاره اروپا در اواسط قرن نوزدهم ذخایر قهوه در تمام مناطق جهان شروع به کاهش کرد.
شیوع بیماری زنگ برگ قهوه عملا سبب نابودی مناطق اصلی پرورش شد و این امر تبدیل به آغازی برای شکوفایی صنعت قهوه در آمریکای مرکزی و جنوبی شد. وسعت برزیل و ریزاقلیم‌های آن ظرفیت تولید شگفت‌انگیزی را نشان داد و مجاورت آن با ایالات متحده، برزیل را تبدیل به یک شرکت صادرات و واردات قابل دسترس برای بازار غرب کرد. یکی دیگر از مسائل جالبی که برزیل در سرتاسر جهان با قهوه شناخته شده و در آن نقش داشته، تعداد زیرگونه‌ها و جهش‌های متنوع قهوه‌ای است که یا به طور طبیعی یا توسط تولید آزمایشگاه در این منطقه پدیدار شده‌اند.
کلمبیا تولیدکننده انحصاری قهوه عربیکا
قهوه در دهه اول ۱۷۰۰ میلادی به واسطه کشیش‌ها که در میان استعمارگران اسپانیایی بودند به کلمبیا آمده است و اولین مزارع در شمال کشور در حوزه‌های سانتاندر و بویاکا قرار داشتند. در تمام قرن نوزدهم گیاهان قهوه در کشور پراکنده شدند و به طور میانگین مزارع کوچک‌تری نسبت به سایر کشورهای تولیدکننده آمریکای لاتین داراست.
تولید تجاری و صادرات قهوه در دهه اول قرن نوزدهم آغاز شد اما تا قرن بیستم نسبتا محدود باقی ماند. برپایی فدراسیون ملی قهوه کلمبیا پیشرفت عظیمی برای صنعت قهوه کشور بود و کلمبیا به سرعت خود را به عنوان یک منطقه تولیدکننده قهوه مطرح کرد که در حال حاضر با برزیل و ویتنام بر سر عنوان برترین تولیدکننده قهوه جهان رقابت می‌کند.
کلمبیا هنوز به طور انحصاری قهوه عربیکا را تولید می‌کند؛ گرچه این کشور از پسرفت‌ها و عملکردهای پایین‌تر ناشی از بیماری زنگ برگ قهوه در دهه اول ۲۰۱۰ میلادی رنج می‌برد اما به لطف توسعه و انتشار گیاهان مقاوم به بیماری و همچنین تکنیک‌های فعالانه حفاظتی و درمان تولید تقریبا به جایگاه خود بازگشته است.
پرورش، فرآوری و نوشیدن قهوه بخشی از سبک زندگی مردم اتیوپی است
بین کشورهای تولیدکننده قهوه اتیوپی تقریبا وضعیت افسانه‌ای خود را حفظ کرده و خاستگاه اولیه قهوه عربیکا به شمار می‌رود. بر خلاف اکثر کشورهای پرورش‌دهنده قهوه در این کشور قهوه به عنوان یک محصول فروشی و زودبازده به واسطه استعمار معرفی نشد. از زمانی که درختان قهوه به صورت طبیعی در جنگل‌ها یافت نشده‌اند، قرن‌هاست که پرورش قهوه، فرآوری و نوشیدن قهوه بخشی از سبک زندگی روزمره به شمار می‌آید و در نهایت این درختان برای مصرف خانگی و فروش تجاری تحت کشت قرار گرفته‌اند.
یکی دیگر از جبنه‌های منحصر به فرد تولید قهوه اتیوپی، این است که مصرف محلی آن بسیار بالاست زیرا این نوشیدنی نقش بسیار مهم و قابل توجهی در زندگی روزمره مردم اتیوپی دارد. تقریبا نیمی از تولید سالانه(۶.۵ میلیون کیسه) در خود کشور مصرف شده و تقریبا ۳.۵ میلیون کیسه صادر می‌شود. قهوه هنوز بخشی از مقدمات و تدارکات میهمانی‌ها راهی برای جمع کردن خانواده، دوستان و نزدیکان دور یک میز برای دورهمی و گفت‌وگوها در اتیوپی محسوب می‌شود.
اپیدمی زنگ برگ قهوه بر سلطه استعمار هلندی‌ها در اندونزی پایان داد
قهوه در دهه اول ۱۶۰۰ میلادی توسط هلندی‌ها به جزایر اندونزی وارد شد و اولین بار توسط کمپانی هلندی هند شرقی در دهه اول ۱۷۰۰ صادر شد. جاوا اولین جزیره‌ای بود که قهوه را تحت کشت قرار داد و تاریخچه طولانی که در مورد گیاه قهوه در این اراضی وجود دارد، بخشی از دلیل نامیدن قهوه با عنوان «جاوا» است. به طور کلی اندونزی چهارمین کشور از نظر بیشترین تولید قهوه در جهان است، گرچه جاوا که زمانی یک تولیدکننده قوی و خاستگاه اصلی پرتقاضاترین ذخایر قهوه جهان بود، به بازگیری جایگاه خود در صدر لیست جهانی نزدیک هم نیست.
مزارع بزرگ تحت مالکیت هلندی‌ها رواج داشته و کارگران افراد محلی از لحاظ مالی و سیاسی از رژیم استعماری رنج می‌بردند. در دهه‌های ۱۸۶۰ و ۱۸۷۰ ایپیدمی زنگ برگ قهوه بازار آن در اندونزی را نابود کرده و منجر به ترک بسیاری از املاک توسط هلندی‌ها شد. با درهم شکستن مزارع کارگران قطعات کوچک زمین را در اختیار گرفته و سرانجام اکثر ذخایر قدیمی گونه عربیکا را تحت کشت قهوه و پیوندهای مختلف مقاوم‌تر به بیماری قرار دادند.
نقش قهوه در اقتصاد ملی هندوراس
صرف نظر از زمانی که قهوه برای اولین بار به هندوراس آورده شدند، این گیاهان نقش مهمی را در اقتصاد ملی ایفا کرده است؛ تا حدی که اعتبار زیادی به قهوه بخشیده می‌شود تا از ورشکستگی دولت ملی حین بحران اقتصادی سال ۲۰۰۹ جلوگیری شود.
علی‌رغم فقدان شهرت و اعتبار جذاب سایر کشورهای تولیدکننده قهوه آمریکای مرکزی مانند کاستاریکا، السالوادور، گواتمالا و هندوراس به آرامی تبدیل به تولیدکننده بزرگ‌تری شده و حجم بیشتری را در مقایسه با تمام کشورهای منطقه صادر کرده و از نظر صادرات جهانی در رتبه هفتم قرار دارد. با توجه به اینکه حجم زیادی از قهوه هندوراس صادر می‌شود اما یافتن قهوه‌های با کیفیت در این کشور می‌تواند دشوارتر باشد زیرا این کشور فاقد زیرساخت‌های لازم برای پشتیبانی از بازارهای قهوه‌های تخصصی است که همسایگان آن در این بازارها شرکت دارند.
منبع:
کیانی، اسماعیل؛ ۱۳۹۸؛ کتاب یک فنجان اسپرسو؛ انتشارات ترانه مشهد
مطالب مرتبط:
