استان یزد یکی از توریستی ترین و مسافرپذیرترین استان های ایران است. جاذبه های طبیعی و تاریخی این استان مانند مسجد جامع یزد، قنات ها، بادگیرهای سنتی و تعدادی زیادی از دیدنی های دیگر همواره نام این استان را بر سر زبان آورده است. با این وجود در دل جاذبه های فراوان یکی از جذاب ترین مناطق طبیعی استان یزد، روستای خرانق بوده که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده است.
روستای خرانق در نزدیکی شهر اردکان و در میان کوهستان های مرکزی ایران واقع شده است. جغرافیای این روستا و قرار گرفتن در میان کوه های بلند باعث شده تا آب و هوای این روستا بسیار خنک تر و مطبوع تر از یزد باشد. اگرچه که این روستا در اقلیمی کویری و در مرکز ایران قرار دارد، اما وجود کوه های بلند در اطراف این روستا باعث شده است تا میانگین دمای سالانه در این روستا حدود ۱۵٫۵ درجه سانتیگراد و میزان بارندگی ۷۵ میلی متر در سال ثبت شود. خرانق را می توانیم یکی از ییلاقات استان یزد بدانیم، چرا که در گرمترین روزهای سال هم از سایر مناطق استان خنک تر است.
این روستا بدلیل وجود منابع سنگ آهن، اورانیوم، ساغند، باریت، روی و گرانیت از اهمیت اقتصادی بسیار بالایی برخوردار است. براساس مقاله روستایی دیدنی که به زادگاه خورشید ایران معروف است باید بدانید که خرانق بدلیل دارا بودن ویژگی های خاص طبیعی، زیستگاه امنی برای گونه های جانوری مثل یوزپلنگ، کل، بز، قوچ و میش بشمار می رود.
با این حال اما این روستا به لحاظ برخورداری از سفره های آب زیرزمینی در وضعیت خوبی قرار ندارد، تا جاییکه اراضی اطراف به شدت در معرض فرسایش، تخریب و نفوذ شوری قرار گرفته اند و این تهدید آنقدر جدی است که درحال حاضر لایه های گچ و نمک، درصد زیادی از منطقه را پوشانده اند و طبق پیش بینی ها ممکن است به علت فرسایش زیاد، در آینده اثری از این روستا وجود نداشته باشد.
قدمت روستای خرانق را حدود ۴۵۰۰ سال پیش تخمین زده اند، که محل زندگی زرتشتیان بوده است. همچنین قدیمی ترین اسناد تاریخی که به این منطقه اشاره کرده اند، مربوط به دوره ساسانیان است و نشان از این دارد که این منطقه از زمان باستان دارای اهمیت تجاری بوده؛ به همین دلیل از دوره حکومت هخامنشیان قلعه ها، راهدارخانه ها و چاپارخانه هایی به منظور حفاظت از کاروان های هجاری در مقابل حمله چادرنشینان در این منطقه ساخته شده است.
در آثار مکتوب به جامانده از این روستا با نام «خورنق» نیز یاد شده، اما در طول زمان این نام به «خرانق» تغییر کرده است و معنای آن را «محل تولد خورشید» عنوان کرده اند.
روستای خرانق با حدود ۴۰۰ نفر جمعیت از دو بخش جدید و قدیم تشکیل شده است و ساکنان این روستا در حال حاضر در منطقه جدید زندگی می کنند. بیشتر ساکنان این روستا به شغل های کشاورزی، باغداری، دامداری و قالی بافی اشتغال دارند و از محصولات عمده کشاورزی در این روستا میتوان به گندم، پنبه و هویج اشاره کرد.
به دلیل بافت تاریخی و کهن این روستا معماری آن نیز همیشه بر سر زبان ها بوده و همواره چشم تعداد زیادی از گردشگران ایرانی و خارجی را به خود خیره کرده است. به عنوان مثال از ویژگی های خاص معماری این روستا می توان به بافت ارتباطی و کوچه های تو در تو اشاره کرد که به نحو جالبی با یکدیگر ارتباط دارند. همچنین کوچه هایی که به خانه ها ختم می شوند به صورت تنگ و با طاقی پایین ساخته شده اند تا کسی سوار بر اسب نتواند وارد بخش مسکونی این روستا شود.
شرایط استراتژیک، امکانات آب وهوایی و ویژگی های اقلیمی همواره در طول تاریخ این روستا را مورد توجه قرار داده است و باعث رونق آن در کنار کویر شده است. سنگ نگاره های قدیمی که تاریخ این منطقه را به قرن ها پیش برمی گرداند و هنوز هم در این منطقه وجود دارد، خود سند و مدرکی بر قدمت تاریخی این منطقه است، اما در این بین قلعه خرانق به عنوان اصلی ترین جاذبه گردشگری این روستا شایان توجه است.
این قلعه بر سر تپه ای بلند و با هدف دفاع آسان تر در برابر مهاجمان ساخته شده است که بر کل زمین های اطراف احاطه دارد و در طول هزاران سال موجودیت خود را حفظ کرده است. این قلعه از دیوارهای گلی و سقف هایی از جنس تیرهای چوبی، حصیرهای الیافی و چوب ساخته شده و در اطراف خود ۶ برج نگهبانی دارد. همچنین از نکات جالب توجه این قلعه می توان به حدود ۸۰ خانه دو یا سه طبقه ای که در داخل این قلعه ساخته شده اند اشاره کرد. قلعه خرانق از یادگاری های دوران پس از اسلام و حکومت ساسانیان بوده که در سال ۱۳۸۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
از جمله جاذبه های گردشگری دیگر این روستا میتوان از کاروانسرای خزانق، بقعه مشهدک، مزار بابا خادم، پل خرانق، حمام خرانق، آب انبار خرانق، مسجد جامع خرانق و منارجنبان خرانق را نام برد که هرکدام تاریخ و فرهنگی را در دل خود جا داده اند و هرساله گردشگران بسیاری از اروپا را به تماشای خود می کشانند.
گردشگران می توانند برای تماشای روستاهای تاریخی که هرکدام از خشت های گلیشان داستانی طولانی و پر رمز و راز از سیر اتفاقات تاریخی که بر روستا گذشته است را روایت می کند، می توانند پس از همه گیری کرونا به این روستای منحصر بفرد سفر کنند و از مناظر طبیعی و تاریخی لذت ببرند.
مطالب مرتبط:
