مسجد صفی یا مسجد سفید یا شهیدیه یکی دیگر از بناهای تاریخی و از قدیمی ترین مساجد شهر رشت است. این بنا در حومه بازار سنتی واقع شده است.
تاریخ دقیق بنای اولیه این مسجد دقیقا روشن نیست، اما براساس یک روایت شیخ صفی الدین اردبیلی به دلیل دوستی با شیخ زاهد گیلانی در سفری به گیلان در محله فعلی چاهی می کند و عبادتگاهی می سازد که بعدها به مسجد تبدیل می شود و از همین رو، نام مسجد به اعتبار شیخ صفی الدین اردبیلی، صفی نامگذاری می شود.
بعضی از تاریخ نویسان این مکان را قبر محمد باقرمیرزا ملقب به صفی الدین میرزا پسر شاه عباس اول می دانند که با بدخواهی اطرافیان پدرش و به دستور آنان کشته شده و در این محل دفن شده است. برخی باور دارند علت نامگذاری این مسجد به شهیدیه قتل ناحق صفی الدین میرزا است.
مسجد صفی طبق عبارتی که بر روی کتیبه کاشی داخل محراب دیده می شود در سال ۱۳۴۴ هجری قمری به دست حاج یوسف کاشی ساز تجدید بنا شده است.
طبق تفاهم نامه مابین اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی مرمت این بنای تاریخی با ارزش در بهمن ۱۳۹۸ آغاز شد. تمامی جداره های آجری مرمت و استحکام بخشی شده و کف حیاط مسجد با آجر ستنی مفروش شده است.
همچنین معاون رئیس جمهور و مسئولان استانی از پروژه مرمت مسجدآقا سید ابراهیم نیز بازدید کردند. این مسجددر جوار بقعه آقا سیدابراهیم قرار دارد و از نوع معماری داخلی بنای بقعه میتوان فهمید که ابتدا بقعه بوده سپس مسجد در جوار آن ساخته شده است. در کتاب “از آستارا تا استارآباد” و کتاب ولایات دارالمرز ایران از این مسجد به نام مسجد آقا سیدابراهیم نام برده شده است. مستنداتی از سال احداث و معمار بنا در دست نیست، طی مرمت اخیر در بنا بعد از اندود برداری کف شبستان مسجد، کاشی های لعاب دار کشف شد که مطابق با کارشناسی باستان شناسان گروه میراث فرهنگی به دوره اواخر قاجار بر می گردد.
طبق تفاهم نامه مابین اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی مرمت این بنای تاریخی با ارزش فروردین ۱۳۹۹ آغاز شد و هم اکنون مرمت این بنا بادامه دارد. این بنا در تاریخ ۱۹ خرداد ۹۹ به شماره ۳۳۱۱۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
تاکنون برای مرمت این ۲ مسجدتاریخی که با نظارت کارشناسان میراث فرهنگی انجام شد، ۱۵۰ میلیارد ریال اعتبار از سوی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی هزینه شده است. همچنین تمامی تزئینات وابسته به معماری مسجد شامل گچبری ها، کاشیکاری ها، نقاشی ها و متعلقات چوبی توسط متخصصان امر مرمت شد. این بنا در تاریخ ۹۴٫۶٫۴ به شماره ۳۱۱۲۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
مطالب مرتبط:
