موج بافی بافته دست انسان بدون گره با استفاده از دار و پشم با مهارت و ذوق و هنر برگرفته از رنگ های ماندگار طبیعت است. بافته ای از پشم های رنگی که اغلب به عنوان رختخواب پیچ مورد استفاده قرار می گیرد. در گذشته در هر خانه علاوه بر مایحتاج افراد خانواده تعدادی رختخواب اضافی برای میهمانان وجود داشت که این رختخواب ها را پیچیده شده در بافته موج در اتاق مهمانخانه می گذاشتند.
هر دست رختخواب متشکل از تشک و لحاف را در موج پیچیده شده و به دیوار تکیه می دادند و با روکش سفید گلدوزی شده بر زیبایی های آن اضافه می کردند. در آن سالهای نه چندان دور موج به عنوان قسمتی از جهیزیه دختران محسوب می شد که آن را نوعی هنر و خانه داری هر کدبانو می دانستند. اینگونه رختخواب پیچ ها در هر خانه ای وجود داشت که با گذشت زمان به فراموشی سپرده شد. هنری با نقش های چهارخانه های ریز و درشت و اشکال هندسی به رنگ های سورمه ای، زرشکی، نارنجی و سبز که نشان از فرهنگ و سنت مردم آن دوره است.
موج قدمتی دیرینه دارد پارچه هایی بافته شده از پشم گوسفند که در روزهای سرد سال به عنوان روانداز نیز استفاده می شد و قدیم ترها به عنوان یک پوشش تزئینی روی کرسی ها مورد استفاده قرار می گرفت اما این روزها تار و پودهای گره خورده و زیبایی رمزآلود هنر موج بافی رو به فراموشی است.
فائزه جواهری، دانش آموخته دکتری پژوهش هنر اظهار کرد: موج بافی یکی از زیر گروه های رشته های نساجی سنتی هست که با استفاده از دستگاه های بافندگی دستی بافته می شود. گفته می شود تاریخچه موج بافی مثل بیشتر رشته های صنایع دستی به زمان صفویه و حدود ۳۰۰ سال پیش در قزوین برمی گردد که بیشتر بافندگان موج درگذشته آقایان بودند که از پشم هایی که توسط خانم ها ریسیده میشد برای تولید این دست بافته استفاده می کردند.
وی افزود: ۴۰ سال پیش حدود ۱۲ کارگاه فعال در بازار مرکزی قزوین برای موج بافی دایر بوده ولی به دلیل افزایش تولیدات صنعتی و کارخانه ای، این هنر تا حدودی در قزوین رونق خود را از دست داده است. ماده اولیه تولید موج، نخ پشمی و دستگاه موج بافی است که شامل ابزار و بخش هایی چون دفتین، غلطک پارچه پیچ، غلطک چله پیچ، پدال، شانه و ماکو هست و چله کشی یا چله دوانی باید در یک فضای بزرگ و باز صورت بگیرد.
وی گفت: در گذشته ازجمله استفاده های موج پتو، رختخواب پیچ، رویه کرسی، سجاده و شال کمر بود و امروزه هم به عنوان یک وسیله کاربردی و تزئینی مورد استفاده قرار می گیرد. هنر موج بافی در زمستان سال ۱۳۸۹ به عنوان میراث ناملموس ثبت ملی شده است.
کارشناس صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین تصریح کرد: اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان قزوین با در اختیار گذاشتن غرفه ای به تنها هنرمند این رشته در قزوین استاد احمد بامشاد حرکتی هرچند کوچک به منظور حمایت از این هنر انجام داده است.
وی ادامه داد: آماده سازی و تهیه پرونده موج بافی جهت ثبت در فهرست میراث ناملموس، اعطای غرفه ای در سعدالسلطنه، خرید حمایتی محصولات موج بافی در مناسبت های مختلف و پیشنهاد خرید به دستگاه های اجرایی جهت تهیه هدایای سازمانی از هنرهای اصیل و بومی استان، تجلیل از این استاد پیشکسوت در مناسبت های مختلف از مواردی بودند که این اداره در راستای حمایت از هنر موج بافی انجام داده است.
وی گفت: بدلیل سختی کار و عدم وجود بازار مناسب فروش علاقمندان کمی برای یادگیری این هنر وجود دارد زیرا سلیقه بازار مصرف به سمت استفاده از محصولات ماشینی با جنس ها و رنگ های مختلف رفته است و از رونق فروش موج کاسته شده است. اگر از سرای سعدالسلطنه گذر کردید، حتما از کارگاه موج بافی استاد احمد بامشاد دیدن کنید و از بافته های رنگارنگ و اصیل که با عشق بافته شده خریداری کنید.
مطالب مرتبط:
