نیجریه کشوری در غرب آفریقا و پایتخت آن شهر آبوجا است و مردم آن به زبان انگلیسی صحبت می‌کنند. نیجریه از سال ۱۹۶۰ مستقل و از استعمار انگلیس رها شده است. در این مطلب، از زبان روزی بل (Rosie Bell)، خبرنگار مستقل و سفرنامه‌نویس که تجربه زندگی در نیجریه را داشته، درباره عمومی‌ترین ویژگی مردم این کشور یعنی نیاز و اشتیاق برای موفقیت و بهترین شدن می‌خوانیم.
روزی بل می‌نویسد: در تمام عمرم مرتب بازی کلمه‌سازی می‌کردم و فقط به ۶ نفر باختم. وقتی در حال بزرگ شدن بودم، مادرم به من سرعت‌سنج می‌گفت. وقتی نه سالم بود خودم به خودم آلمانی یاد دادم چون می‌خواستم از مادر و پدرم که روی هم ۱۰ زبان بلد بودند، بهتر باشم. این حس و نیاز به بهتر بودن و به برتری رسیدن چنان در ذهن مردم نیجریه ثبت شده که تبدیل به شعار غیررسمی کشور شده است. همه مردم این کشور می‌دانند که یک نیجریه‌ای، هرگز آخر نمی‌شود.
نیجریه و افتخاراتش
نیجریه پرجمعیت‌ترین کشور در آفریقا است و بر اساس تحلیل بلومبرگ، بزرگترین اقتصاد قاره را دارد و توانسته لقب غول آفریقا را کسب کند. نشانه‌هایی درخشان از موفقیت و اهمیت نیجریه را در ادبیات، چارت‌های موسیقی بین‌المللی می‌بینیم. مثلا ویزکید، سوپراستار اهل لاگوس، توانست به صدر چارت موسیقی «۱۰۰ آهنگ پرطرفدار بیلبورد » راه پیدا کند و اولین خواننده سبک موسیقی آفریقایی بود که تمام بلیت‌های کنسرتش، در رویال آلبرت هالِ لندن به فروش رسید. یا مثلا ووله سویینکا، اولین نمایشنامه‌نویس آفریقایی، برنده جایزه نوبل ادبی است. چیماماندا آدیچی هم نویسنده زن نیجریه‌ای است که رمان «نیمی از یک خورشید زرد» او به تازگی به عنوان بهترین رمانی که در ۲۵ سال گذشته جایزه داستانی زنان را برده، انتخاب شده است.
موسسه مهاجرتی آمریکا اعلام کرده که ۶۱ درصد آفریقایی-آمریکایی‌ها که بیش از ۲۵ سال سن دارند، مدرک دانشگاهی دارند و یکی از موفق‌ترین گروه‌های قومی در آمریکا هستند. به علاوه نیجریه از ۵ مسابقه قهرمانی کلمه‌سازی انگلیسی، سه تای آنها را برنده شده است. قهرمانان کلمه‌سازی در نیجریه تقریبا در هر محیطی به این بازی مشغول هستند، از کافه‌های کوچک گرفته تا روی درخت نخل و خانه‌های اطرافیان. امروز، دولت این بازی فکری را به عنوان یک ورزش رسمی می‌شناسد.
نمونه‌هایی از فرهنگ نیجریه
چانه زدن
همین‌طور که در بازار آبوجا در نیجریه قدم می‌زنید، سیلی از خریدارانی را می‌بینید که برای گرفتن قیمت بهتر، به شدت با فروشنده چانه می‌زنند. نکته جالب اینجاست که هر کدام هم به زبان خودشان صحبت می‌کنند. در نیجریه بیشتر از ۳۷۰ قبیله و ۵۰۰ زبان صحبت می‌شود و شما در این بازار آدم‌هایی را می‌بینید که در عین اینکه به زبان‌ها و لهجه‌های مختلف حرف می‌زنند، اما حرف یکدیگر را می‌فهمند.
فرهنگ سلسله مراتبی
اگر شانس بیاورید و سر راهتان به یک عروسی نیجریه‌ای برسید، متوجه می‌شوید که مردم از طریق لباس‌هایشان، طبقه اجتماعی خود را نشان می‌دهند. سربند‌های رنگارنگ گِله، لباس‌هایی با طراحی برند‌های مطرح و پارچه‌های قیمتی وارداتی و در نهایت طلا و جواهر. همه اینها برای این است که حضورشان را پررنگ‌تر کنند، انگار با لباس‌هایشان فریاد می‌زنند، ما آمدیم.
نیجریه هرگز آخر نمی‌شود
خب، فلسفه این تفکر که نیجریه هرگز آخر نمی‌شود چیست؟ انتظارات از کودکان نیجریه‌ای بسیار زیاد است. از همان سنین کودکی به بچه‌ها گفته می‌شود که باید ازدواج موفقی داشته باشند، چندین مدرک تحصیلی بگیرند و پولدار شوند تا بتوانند از پدر و مادرشان در کهنسالی مراقبت کنند. فرزند اول خانواده بیشترین فشار را تحمل می‌کند چرا که علاوه بر همه موارد گفته شده، باید مراقب خواهرها و برادرهای کوچکترش هم باشد. به علاوه، بچه‌ها مرتب تشویق می‌شوند که سراغ شغل‌های نامرسوم مثلا در هنر نروند و پزشک، وکیل یا مهندس شوند.
به علاوه، در همین دوران و از طریق لالایی‌ها و موسیقی سنتی، فرهنگی از داستان‌های قومی و قبیله‌ای منتقل می‌شود. داستان‌هایی از جنگ داخلی، دیکتاتوری نظامی یا شرایط زندگی تحت استعمار انگلیس. در نهایت هم به این ختم می‌شود که اگر از دل همه این شرایط سخت انسان‌های موفقی بیرون آمدند، پس نسل جدید آسایش دیده، حتما می‌تواند بهتر عمل کنند. در فرهنگ نیجریه، فرزندان باید بهتر از پدر و مادرشان عمل کنند. به همین دلیل والدین هر روز فشار بیشتری به فرزندانشان وارد می‌کنند تا به مقاصد بزرگتری برسند و این تفکر در ذهن و باورهای بچه رسوخ می‌کند.
نیجریه و تلاش تمام نشدنی برای بهترین بودن
نیجریه کشوری جمعی است. موفقیت فردی در واقع تعهدی است که فرد به خوانده و قبیله‌اش دارد. به همین دلیل نیجریه‌ای‌ها به شدت تلاش می‌کنند تا با شکست و بی‌دقتی مایه سرافکندگی و شرم اطرافیان نشوند. حتی سرود ملی کشور هم نشانی از این تمایل است. آهنگی که مردم را به رسیدن به ارتفاعات متعالی تشویق می‌کند و یادآور می‌شود که نباید اجازه دهند زحمات قهرمانان گذشته هدر رود.
به عنوان دختر یک دیپلمات (Rosie Bell) که معمولا با رییس‌جمهورهای کشورهای دیگر معاشرت داشته، انتظارات از من به شدت بالا بود. تصویری از پدرم و نلسون ماندلا در فضای پذیرایی خانه آویخته شده بود تا علاوه بر موفقیت‌های پدرمان، به ما یادآوری کند که چه انتظاراتی از ما می‌رود. کودکی من بین سه کشور نامبیا، هلند و نیجریه گذشت اما این نیجریه بود که نیاز به بهترین بودن را در من بیدار کرد.
از همان دوران ابتدایی، دانش‌‌آموزان نیجریه‌ای در مدارس از بهترین به بدترین رتبه‌بندی می‌شوند. این رتبه‌بندی هم برای تک تک درس‌ها و هم به شکل کلی انجام می‌شود. وقتی به نیجریه رفتیم، همکلاسی‌های هفت ساله من جدول ضرب را کامل حفظ بودند و برنامه هفتگی‌شان شامل ساعت‌ها کلاس فوق‌العاده، جلسات مطالعه و کلیسا بود.
نیجریه و روش‌های سطح بالا شدن
زبان اصلی نیجریه انگلیسی است و لهجه خارجی داشتن نشان دهنده تحصیلات بالا، ثروت و موفقیت است. به همین دلیل است که بسیاری از نیجریه‌ای‌ها تقلید لهجه می‌کنند تا سطح بالاتر به نظر بیایند. نوعی از لهجه که نه انگلیسی است نه آمریکایی و هیچ ارتباطی هم به قبایل داخلی نیجریه ندارد. لهجه‌ای که نیجریه را به آن می‌شناسند. استفاده از همین لهجه کافیست تا هم‌‌وطنانمان را در هر جای دیگر دنیا تشخیص دهیم. اتفاقی که بارها برای من افتاده و صرفا از روی حرف زدن فرد متوجه شده‌ام اهل نیجریه است. از یکی از این افراد پرسیدم که اهل کجاست. در پاسخ گفت آمریکا. نگاهی معنادار به او انداختم و گفتم منظورم این بود اهل کدام قسمت از نیجریه هستی. خندید و گفت اوگون.
از طرف دیگر این لهجه ارتباط مستقیم با اتفاقات اجتماعی دارد. وقتی خواهرم بعد از ۱۵ سال دوباره به نیجریه برگشت، تمام دوستانش با لهجه آمریکایی با او صحبت می‌کردند؛ در حالی‌که هیچکدام هرگز کشور را ترک نکرده بودند. کارکنان رستوران، کافه‌ها و مغازه‌ها هم مرتب لهجه عوض می‌کنند. آنها ابتدا مسافران را از روی ظاهر و نحوه صحبت کردنشان قضاوت می‌کنند و براساس آن تصمیم می‌گیرند با چه سبکی با آنها صحبت کنند یا چقدر رسمی باشند. شما حتی ممکن است این لهجه تقلبی را در اخبار تلویزیونی و فیلم‌ها هم ببینید.
نالیوود نمادی از فرهنگ نیجریه
نالیوود نامی است که به صنعت فیلم‌سازی نیجریه داده‌اند و نشانی از همه آنچه گفته شد، تمام تفکرات و باورها را می‌توان در این صنعت سینمایی دید. صنعت فیلم‌سازی نیجریه، از هالیوود جلو زده و اکنون دومین صنعت فیلم‌سازی بزرگ دنیا بعد از بالیوود است! در نیجریه تقریبا ۵۰ فیلم در هفته تولید می‌شود. پردرآمدترین ساخته این صنعت فیلم جشن عروسی است که به ازدواج بین دو طبقه اجتماعی مختلف می‌پردازد. تفاوت لهجه‌هایی که افراد از طبقات مختلف اجتماعی استفاده می‌کنند کاملا در این فیلم مشخص است.
علت این همه تلاش چیست؟
کسب احترام
همه این تلاش‌ها و زحمت‌ها برای کسب احترام است. نیجریه‌ای‌ها سرسخت، سخت‌کوش، سلسله‌مراتبی و به شدت رقابت‌طلب هستند. البته تعجبی هم ندارد، فرض کنید در کشورتان ۱۹۵ میلیون رقیب دارید، پس راهی به جز سرسختی و سخت‌کوشی برای شما نمی‌ماند. چند شغلی بودن برای نیجریه‌ای‌ها عجیب نیست. بسیاری هستند که علاوه بر شغل اصلی مغازه یا رستواران دارند. به علاوه اهالی نیجریه برای معرفی خودشان از همین عناوین شغلی استفاده می‌کنند، حتی اگر در فضایی دوستانه باشند و اگر افراد را با عناوین درستی خطاب نکنید، حتما واکنش نشان می‌دهند. پس به یاد داشته باشید که به هیچ وجه نباید افراد مسن را با اسمشان صدا کنید.
قدرت، موفقیت و آشنایان قدرتمند برای زندگی در نیجریه ضروری هستند. حتی کار ساده‌ای مانند ملاقات با مسئولین باجه‌های بانکی هم با معرف راحت‌تر انجام می‌شود. معرفی که بابت هر بار کمکی که به شما می‌کند انتظار هدیه دارد. بنابراین مسافران هم باید از افرادی که می‌شناسند کمک بگیرند تا مشکلشان راحت‌تر حل شود. برای اینکه در جامعه نیجریه دوام بیاورید یا باید برای خودتان کسی باشید یا فرزند کسی باشید.
سختی‌های گذشته
دکتر جیمز یکو از دانشگاه کانزاس معتقد است که نیاز مردم نیجریه برای پیشرفت و موفقیت از سختی نشأت می‌گیرد. یکو میگوید که نیجریه‌ای‌ها موفقیت را با داشته‌های افراد تعریف می‌کنند. اگر به خانه یک نیجریه‌ای بروید، احتمالا تابلوی بزرگی از بزرگ خانواده را به دیوار خواهید دید که نشانه‌ای از به موفقیت رسیدن است. یا وقتی نیجریه‌ای‌ها آشنایان خود را اتفاقی در گوشه و کنار می‌بینند، حتما مدتی را صرف تعریف آخرین افتخاراتشان خواهند کرد. این افتخارات حتی ممکن است آخرین سفرشان به خارج از کشور یا خریدن فلان وسیله لوکس باشد.
این نیاز به دست‌آورد داشتن و موفق شدن، اشکالاتی هم دارد. مردم نیجریه به طور کلی سخت‌کوش هستند اما این نیازها باعث می‌شوند مرتب در حال مقایسه باشند. احساس موفقیت نسبی و درونی است و این باعث می‌شود حس کنید همیشه افرادی هستند که از شما موفق‌تر هستند.
خوش‌بینی نیجریه‌ای
نیاز به موفقیت تحصیلی و شغلی هم ممکن است با خوش‌بینی مشهور نیجریه در ارتباط باشد. “وقتی جامعه‌ای با سخت‌ترین شرایط سیاسی، اجتماعی، و سلامت مواجه است، خوش‌بینی، شما را به جلو می‌راند و وادار می‌کند که در همه چیز بهترین شوید. این حرف‌‌های آفام اونیما است. مردی که شرکت ورلدرمیت جزو تاثیرگذارترین آفریقایی‌های مهاجر می‌داند.
خوش‌بینی نیجریه‌ای را در اسامی هم می‌بینید. اسامی با مفاهیمی مانند برکت، رحمت و اقبال. در سال ۲۰۱۱، نیجریه برای دومین سال پیاپی به عنوان خوش‌بین‌ترین کشور جهان شناخته شد. کشوری که در عین تمام مشکلات میگوید: هیچ سختی ابدی نیست.
نیجریه‌ای‌ها آموزش می‌بینند که سخت‌کوش باشند، به راحتی عقب نکشند و به اینکه هیچوقت آخر نشده‌اند، افتخار می‌کنند. شکست به هر شکلی که باشد برای نیجریه‌ای‌ها شرم بزرگی است. شرمی که نه تنها خود فرد، که دامن‌گیر خانواده‌اش هم می‌شود.
