نمایشگاه مجازی «نگارینه خط» در قالب نت گپ یونسکویی با حضور حجت الله ایوبی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو، عباس رحیمی، بنیانگذار شیوه نگارینه خط، محمدباقر آقامیری، چهره ماندگار هنر نگارگری و به میزبانی عبدالمهدی مستکین، مدیر گروه فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو-ایران از طریق پخش زنده اینستاگرام برگزار شد.
خوشنویسی؛ شناسنامه ایرانیان
حجت الله ایوبی پیرامون اینکه هنر خوشنویسی شناسنامه ما ایرانیان است، اظهار داشت: اثر هنری به معنای حال و هوای هنرمند است. فرهنگ عامل وحدت و یگانگی است به این معنا که هنر واقعی اثر انگشت یک هنرمند است و از احساس و وجود هنرمند سرچشمه می گیرد.
وی آثار رحیمی را زیبا توصیف کرد و ادامه داد: استاد رحیمی نقاشی خط را به معنای واقعی رقم زده است؛ هنر خوشنویسی، شناسنامه ما ایرانیان است و این هنر با هنر سنتی نمی توانست ارتباط کافی با بیرون مرزها که خط ما را نمی شناسند، برقرار کند. نقاشی خط، دست ما را گرفت و به همه دنیا برد و با نقاشی خط، مخاطبان دنیا با خط ایرانی ارتباط برقرار کردند.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران تاکید کرد: استاد رحیمی، نقاش و خوشنویس هستند و آثار او مخاطب را سیر نمی کند. از اینکه آثار یک هنرمند با حس و کاربلد را به شکل مجازی افتتاح کردیم، خرسند هستم.
ایوبی با بیان اینکه خوشنویسی ما جایگاه والایی دارد، گفت: سال گذشته جشنواره رقص قلم را داشتیم و بخش ایران را به انجمن خوشنویسان سپردیم اما احساس می کردم در این جشنواره، جای نقاشی خط بسیار خالی بود و در ۳۴ کشور دیگر، نقاشی خط های بسیاری به جشنواره آمد که البته با آثار هنرمندان ایرانی قابل قیاس نیست.
ایوبی افزود: موفقیت های ما در عرصه تئاتر و سینما مرهون ادبیات است و پشتوانه ادبیات باعث جلوه گری هنر ما در دنیا شده است. وقتی فرزندان ما با حافظ و مولانا و سعدی، بزرگ می شوند حاصل آن سینماگران و هنرمندان فرهیخته دیگر می شود.
وی یادآور شد: نگارگری از هنرهای بسیار اصیل و کار نگارگران ایرانی باعث افتخار است و با کتاب، ارتباطی دیرینه دارد. هنر نگارگری، کتابت، خوشنویسی یک نشانه است و به ما می گویند در این تمدن، خواندن و نوشتن بسیار ارزشمند است؛ ملت ما برای دانستن، علم، سخن و دانش ارزش قائل هستند. چرا غرب مینیاتور نداشت، زیرا آنان دیوان حافظ و سعدی نداشتند و دیوان های ما بقدری برای مردم ما ارزش داشت که به زیباترین شکل ممکن آن را نگاشتند.
به گفته ایوبی، در این کمیسیون به حضور چنین اساتید افتخار و احساس می کنیم با حضور این استادان، پشتوانه گرمی داریم و در مجامع جهانی دستمان پر است.
خط ایرانی همچون آب، زلال است
رحیمی با بیان اینکه یونسکو مسیری پاک برای معرفی هنر و هنرمند ایرانی است، درباره شیوه نگارینه خط اظهار داشت: نگارینه خط یک شیطنت کودکانه بود؛ دوستانی داشتم که می خواستند اسمشان را به شکلی ترسیم کنند و من به شیوه ای آن نامها را طراحی کردم. اما سال ۶۸ با خوشنویسی اصیل ایرانی آشنا شدم و دریافتم این خوشنویسی یک الماس است.
وی درباره ۲ دیدگاه کلی گفت: دیدگاه نخست، سنت گرا است که همه پدیده های عالم را یکسان و بدون تغییر می بیند؛ دیدگاه دوم، نوگرایانه است و نوگراها ۲ گروه هستند. گروه نخست با سنت مخالف و به دنبال ابداع هستند، دیدگاه دوم با تکیه بر نگاه سنتی، شکوفه های جدیدی را می رویانند. بنده جز گروه دوم هستم و بر اساس این شاکله، خوشنویسی ایرانی تلفیقی را انجام می دهم.
این استاد خوشنویسی با بیان اینکه نگارینه خط تلفیق خط و نگارگری است، در طول قرن ها، نستعلیق توسط میرعلی تبریزی ابداع، تعاریف و اصول آن چیده اما توسط استادان نوگرا اصلاح شد. در دوره ای میرعماد آن را به کمال رساند و کلهر و میرزا رضای اصفهانی خط نستعلیق را اصلاح کردند.
رحیمی یادآور شد: در ۵۰ سال اخیر، نوابغی در خط و خوشنویسی داشتیم که خط نستعلیق را اصلاح کرده و برای خط شکسته کار کردند که از جمله آنان میتوان به استاد کابلی اشاره کرد. مهمترین خصیصه این هنر ایرانی، شکل پذیری است. خط ایرانی همچون آب زلال است بویژه با پیوندهای خط شکسته میتوان این امر را دید که خط قابلیت شکل گیری دارد.
بنیانگذار شیوه نگارینه خط در ادامه سخنان خود با بیان اینکه در تعاملات روز در چهارچوب و قید و بند هستیم، افزود: انسان مجبور است در این چهارچوب باشد و در این شرایط، خلاقیتی نداریم. عشق زمینی به عشق آسمانی ختم خواهد شد و در آن جاست که چشم دل باز می شود. حرف هنرمند حرف دل است و بر این باور هستم که شب، عرصه فرمانروایی عشق و زمان اتصال است.
این استاد نگارینه خط که خود را شاگرد آقامیری می داند، تاکید کرد: کارهایی که انسان انجام می دهد ممکن است به هنر تبدیل شود. یک نوزاد را در نظر بگیرید پس از مدتی شروع به حرکت می کند و اعمال او توسط پنج حس صورت می گیرد. با کمک غریزه و فکر، اولین قدم ها را بر می دارد. در هنر خوشنویسی و نگارگری شبیه این نوزاد هستیم و تکنیک ها را یاد می گیریم. ما با حواس پنجگانه این تکنیک ها را می آموزیم و به عادت می رسیم و در ادامه عشق است که پیش می برد.
جایگزینی نگارگری به جای واژه مینیاتور
آقا میری با یادآوری اینکه واژه مینیاتور از ۹۰ سال پیش در ایران رایج شد، خاطرنشان کرد: واژه مینیاتور یا طبیعت کوچک با حضور توریست های خارجی و تلاش آنان برای یافتن کارهای دست ایرانی، نقاشی و کتاب های هنرمندانمان به کلام ما اضافه شد.
وی همچنین اعلام کرد که استادان چندی پیش با به کاربردن واژه نگارگری به جای مینیاتور موافقت کردند.
این چهره ماندگار عرصه نگارگری تاکید کرد: اگر در کار، عشق باشد می تواند اثر خود را نشان دهد. یک استاد دانشگاه سوربون می گوید انقلاب های قرن بیستم در هنرهای تجسمی که دنیا را متحول کرد، در قرن ۱۶ و ۱۷ در ایران رخ داده بود و بزرگان آن دوره، فرم های مادی گرایانه دنیای آن روز را در هنر نقاشی ۲ بعدی کردند که یک انقلاب محسوب می شود و آثار آن دوره از این رو مخاطب را جلب می کند.
آقامیری گفت: اثری که با وجود قدیمی بودن، بیننده خود را جذب کند هنر معاصر است و هنری که در دوره معاصر، فرد را جذب نکند هنری از رده خارج است از این رو در هر کاری باید عشق باشد. همین که هنرمندی از دنیا می رود، می گوییم گنجی بود از دست رفت اما در زمان زنده بودن، او را نگاه نمی کنیم و این حقیقت بسیار تلخ است.
مطالب مرتبط:
