سال ۱۳۹۹ برای موزه های علمی با بحران شیوع کرونا و تعطیلی طولانی مدت آنها آغاز شد. در این میان، موزه ملی علوم و فناوری ایران برنامه های خود را به صورت مجازی سازماندهی کرد و همچنین تغییراتی در نوع برنامه های این مجموعه ایجاد شد.
از جمله این تغییرات میتوان به راه اندازی وبسایتی برای مقابله با شیوع اخبار نادرست غیرعلمی پیرامون کرونا اشاره کرد که البته بررسی این وبسایت که عنوان آن پالانیوز است، نشان می دهد از نیمه آبان دیگر بروز نشد. به گفته رئیس موزه ملی علوم و فناوری ایران از ابتدای راه اندازی این وبسایت تلاش شده بود با دعوت از متخصصان حوزه های مختلف از آنها بخواهند اطلاعاتی را که می توانند، به زبان ساده و روشن برای مردم بیان کنند.
در ابتدای شیوع کرونا بازدید حضوری از موزه های علمی نیز همانند موزه های تاریخی ناممکن شد. برخی از موزه ها امکان بازدید مجازی از محیط موزه را برای مردم فراهم کردند که موزه ملی علوم و فناوری ایران نیز از این دسته بود.
گسترش کووید-۱۹ در کشور فقط بر نوع بازدید از این موزه ها اثر نگذاشت، بلکه برگزاری ششمین نشست موزه های دانشگاهی را هم با تاخیر دو ساله ای روبرو کرد. پنجمین نشست تخصصی موزه های دانشگاهی کشور در زمستان ۱۳۹۷ برگزار شد، اما برگزاری دوره بعدی آن به زمستان دو سال بعد موکول شد. رئیس موزه ملی علوم و فناوری ایران در این نشست که هشتم بهمن سال ۹۹ برگزار شد و عنوان آن «موزه های دانشگاهی در زمان کووید-۱۹» بود، اعلام کرد که آئین نامه شورای موزه های دانشگاهی بزودی منتشر خواهد شد.
یکی دیگر از اقدامات موزه ملی علوم و فناوری ایران در سال گذشته برگزاری ششمین جشنواره علم برای همه بود که این جشنواره نیز از تاثیرات شیوع کرونا در امان نبود. متولیان برگزاری این جشنواره که به مناسبت هفته ی جهانی علم برگزار می شود، طی دو فراخوان از کودکان و نوجوانان خواسته بودند داستان های علمی تخیلی با موضوع «بلاهای میکروبی، ویروسی و شیمیایی و تاثیر آن بر روی انسان، اجتماع و محیط زیست» بنویسند و همچنین بهترین کتاب علمی را که خوانده اند، به دوستانشان معرفی کنند.
سال ۱۳۹۹، سالی مهم در تاریخ موزه ملی علوم و فناوری بشمار می رود، چرا که پس از گذشت ۱۵ سال از راه اندازی این موزه مقرر شد ساختمانی “فاخر” در اراضی عباس آباد و در مجاورت فرهنگستان ها به این موزه اختصاص یابد.
اما بزرگترین تاثیر کرونا بر موزه علم و فناوری این بود که میزبانی نشست کمیته بین المللی موزه های علوم و فناوری (سیموست) که به ایران سپرده شده بود، به سال بعد موکول شد. در سال ۱۳۹۸ اعلام شده بود موزه علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران میزبان نشست کمیته بین المللی موزه های علوم و فناوری (سیموست) خواهد بود. قرار بود این نشست در اواخر مهر و اوایل آبان سالی که گذشت، برگزار شود؛ اما با توجه به شیوع کرونا برگزاری این نشست به سال ۲۰۲۱ موکول شد. براساس آنچه سیموست اعلام کرد، این نشست در روزهای ۲۶ تا ۳۰ اکتبر ۲۰۲۱ به صورت آنلاین یا حضوری در تهران برگزار می شود.
از موزه های دانشگاهی چه خبر؟
شاید مهمترین رویداد حوزه موزه های دانشگاهی در سال گذشته، اعلام خبر برگزاری نخستین جشنواره موزه های دانشگاهی از سوی معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران بود. سرسنگی با بیان اینکه همایش و جشنواره موزه های دانشگاهی اردیبهشت سال ۱۴۰۰ برگزار می شود، اعلام کرد پس از تصویب اساسنامه شورای عالی موزه های دانشگاه تهران، نهادی مخصوص موزه های دانشگاه تهران به ریاست رئیس دانشگاه تشکیل خواهد شد که این شورا فرآیند مدیریت موزه های دانشگاه را مدیریت خواهد کرد و استانداردهای بین المللی برای موزه های دانشگاه تدوین می کند.
براساس وضعیت موزه های علمی دانشگاهی در سالی که گذشت باید بدانید که بانک اطلاعاتی موزه های دانشگاهی هم به اقدامی تبدیل شد که اجرایی شدن ذخیره اطلاعات در آن به برگزاری جلسات بعدی شورای موزه های دانشگاهی موکول شد. شورایی که میان برگزاری جلسه ی پنجم و ششم آن، وقفه ای دو ساله وجود داشت. اولین خبر از ایجاد بانک اطلاعاتی موزه های دانشگاهی را سیف الله جلیلی، رئیس موزه ملی علوم و فناوری ایران در سال ۱۳۹۸ بیان کرد. او با اشاره به ایجاد بانک اطلاعاتی موزه های دانشگاهی در قالب یک نرم افزار در فضای وب گفته بود: بدین ترتیب موزه های دانشگاهی می توانند اطلاعات اشیا و امکانات خود را در نرم افزار وارد کنند تا حداقل مردم به صورت مجازی با اطلاعات آنها آشنا شوند.
جلیلی در مهر ۱۳۹۹ و پیش از برگزاری ششمین جلسه شورای موزه های دانشگاهی در پاسخ به پرسشی درباره سرنوشت این بانک اطلاعاتی گفت: پلتفرم بانک اطلاعاتی موزه های دانشگاهی آماده شده و این بانک از لحاظ نرم افزاری مهیاست. بناست در جلسات بعدی شورای موزه های دانشگاهی این موضوع به بحث گذاشته شود. در جلسه قبلی این شورا تفاهم بر روی این که این اطلاعات به چه شکلی ارائه شود، وجود نداشت. اگر اطلاعات موزه های دانشگاهی به صورت یک پایگاه اطلاعاتی منسجم شکل بگیرد، نه تنها برای داخل کشور بلکه برای افراد خارج از کشور هم قابل استفاده است.
سال ۱۳۹۹ و شیوع کرونا تقریبا بر همه جوانب فعالیت های علمی کشور تاثیر گسترده ای داشت و موزه های علم و فناوری و دانشگاهی نیز از این تاثیر بی نصیب نمانده اند. به نظر می رسد موزه ملی علوم و فناوری تاحدودی توانست در فعالیت های خود در دوران کرونا انعطاف ایجاد و نقش ترویجی خود را ایفا کند. شاید شیوع کووید-۱۹ و خو گرفتن مردم به امکانات شبکه های مجازی برای کار و تفریح، فرصتی مغتنم برای مروجان علم در موزه های علمی باشد تا تغییرات بنیادینی را در فعالیت های خود ارائه دهند و به مخاطبان خود بیش از پیش نزدیک شوند.
مطالب مرتبط:
