پادگان ارتش اردبیل در زمینی به مساحت ۲۸ هکتار در اوایل دوره پهلوی احداث شد، اما گسترش شهر باعث شد پادگانی که روزگارانی در خارج از محدوده شهر قرار داشت در مرکز اردبیل قرار گیرد و بعد از زمزمزمه های خروج پادگانها از داخل شهر به خارج از شهر ها، پادگان اردبیل به محل تقابل دو دیدگاه تبدیل شد که در یک طرف مطالبه گرانی بودند که خواستار بهره برداری اصولی از زمین پادگان با ایجاد مراکز فرهنگی، پارک و … و به عبارتی ترسیم چشم انداز شهری هستند و در دیگر سو موافقان تجاری سازی زمین پادگان با ایجاد کاربری های مسکونی و تجاری قرار دارند.
کشمکش هایی که از فضای مجازی به فضای حقیقی تبدیل شد تا نهایتا با ثبت ابنیه های پادگان در فهرست آثار ملی، وزنه فعلا به نفع مطالبه گران سنگینی کند.
اما چطور شد که پادگان اردبیل در فهرست آثار ملی جا خوش کرد
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پیرامون کلنگ بالای سر اولین پادگان اردبیل اظهار کرد: با توجه به قدمت پادگان ارتش اردبیل که در سال ۱۳۰۳ و دوره پهلوی اول احداث آن شروع شد با قدمت نزدیک ۱۰۰ سال، این مجموعه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
و بر همین اساس، آغاز ثبت این اثر از سال ۹۱ شروع شد که بنا به دلایلی، ثبت این اثر به تاخیر افتاد تا اینکه امسال در ۹۹٫۷٫۱۴ در جلسه ای متشکل از کارشناسان مربوطه، هیئت داوران و با حضور مسؤلان اداره کل میراث فرهنگی اردبیل، با ارائه مستندات و دفاعیات لازم، این بنا به شماره ۳۳۱۲۹ در ۱۴ مهر امسال در فهرست آثار ملی ثبت شد.
کریم لطفی پیرامون کلنگ بالای سر اولین پادگان اردبیل گفت: پادگان ارتش اولین پادگان اردبیل می باشد که در کنار این اولین بودن، ساختمان پادگان به لحاظ ابنیه، فرم و کالبد، دارای ویژگی خاص و انحصاری می باشد که این اثر را متمایز و قابل توجه دوستداران میراث فرهنگی می کند و همین عوامل باعث شد تا این پادگان به عنوان یک اثر ملی، ثبت و برای آیندگان به یادگار بماند.
موقعیت خوب محل پادگان، وسعت ۲۸ هکتاری آن، طبیتعتا برای خیلی ها وسوسه کننده است. مخصوصا برای کسانی که دستی در ساخت و ساز دارند وجود چنین زمینی، همچون گنجی نه در زیر زمین، بلکه در مقابل دیدگان است که سود حاصل از ساخت و ساز در آن به صدها میلیارد می تواند برسد.
زمین های مرغوب برای کل مردم اردبیل در نظر بگیرند و نه عده ای سودجو
یوسفی، شهروند اردبیلی می گوید: مسؤلان شهری و استانی باید از این زمینهای مرغوب که حالا در مرکز شهر جا خوش کرده همانند نگین انگشتری گرانبها در مقابل سوداگران زمین محافظت کنند و این زمینها را برای کل مردم اردبیل در نظر بگیرند و نه عده ای سودجو.
اردبیل تفرجگاه فرهنگی یا پارکی آبرومندانه برای استفاده شهروندان و مسافرین ندارد
وی ادامه می دهد: اردبیل را باید تنها شهری در کشور دانست که علیرغم اینکه ۳۰ سال است مرکز استان است و همه ساله پذیرای میلیون ها مسافر از اقصی نقاط کشور است اما یک تفرجگاه فرهنگی یا پارکی آبرومندانه برای استفاده شهروندان و مسافرین ندارد و به نظرم تبدیل پادگان به این نوع مراکز بهتر از ساخت و ساز های بدقواره و بدترکیبی است در جای جای شهر می بینیم.
یک کارشناس معماری نیز در خصوص چگونگی بهره برداری از زمین پادگان گفت: در این خصوص گزینه های مختلفی می تواند مطرح شود و براساس طرح تفصیلی خدمات شهری از این فضا استفاده کرد.
کرم زاده شیرانی ادامه داد: شهر اردبیل دارای کسری فضای شهری برای تعامل شهری، فضای دسته جمعی، میدان گاهی برای برگزاری مراسمات آئینی و ملی است که زمین ۲۸ هکتاری پادگان بهترین مکان برای طراحی و ایجاد همچین فضاهایی است.
حالا با ثبت ملی ۲۰ هکتار از زمین پادگان، طرح و نقشه اولیه چه سرانجامی خواهند داشت؟
وی ادامه داد: ضمن اینکه پادگان اردبیل با قدمت حدود ۱۰۰ ساله با برخورداری از درختان قدیمی، ذخیره گاه و اکوسیستم شهری هم محسوب می شود که طبیعتا هرگونه اقدام غیر کارشناسی شده در این زمینه آثار و خسارت غیر قابل جبرانی بر تاریخ و اکوسیستم شهری وارد خواهد ساخت. در طرح و نقشه اولیه، احداث آپارتمان، واحدهای تجاری در کنار برخی مراکز فرهنگی دیده شده بود که قاعدتا شهرداری اردبیل نیز طبق قانون، از این بابت منتفع است، حالا با ثبت ملی ۲۰ هکتار از زمین پادگان، طرح و نقشه اولیه چه سرانجامی خواهند داشت.
علیرضا غریبی، عضو شورای شهر اردبیل در این خصوص گفت: با ثبت ملی پادگان اردبیل، در خصوص استفاده و تغییر هرگونه کاربری زمین پادگان باید مجددا با طرف ذینفع که همان ارتش باشد توافق صورت گیرد تا بعداز توافق دوباره، در خصوص نحوه استفاده از زمین پادگان و طرحهای مطروحه تصمیم گیری شود.
زمین ۲۸ هکتاری پادگان در جهت استفاده در زمینه های فرهنگی و اجتماعی استفاده شود
عضو دیگر شورای شهر می گوید: با توجه به موقعیت بی نظیر زمین پادگان، یک فرصت استثنایی برای شهر اردبیل بوجود آمده تا از این زمین ۲۸ هکتاری در جهت استفاده در زمینه های فرهنگی و اجتماعی استفاده کند و شهرداری باید از سهم منتفع خود که بصورت مستقیم از بابت سهم تفکیکی بهره مند خواهد شد بگذرد تا بدون احداث واحدهای مسکونی و تجاری، این مجموعه بصورت یکپارچه در اختیار کاربری فرهنگی و فضای سبز قرار گیرد.
نگرانی از تکرار تجربه های تلخ گذشته
کرم زاده شیرانی در رابطه با نوع بهره برداری از زمین پادگان اردبیل می گوید: حدود ۲۰ هکتار از زمین پادگان در فهرست آثار میراث فرهنگی ثبت ملی شده و طبیعتا هیچگونه ساخت و سازی در این ۲۰ هکتار صورت نخواهد گرفت.
وی ادامه داد: از مابقی ۸ هکتار ۶ هکتاردر اختیار ارتش و مابقی بین چند خرده مالک قرار دارد که مسؤلان شهری و استانی با توافق با مالکان و با کمک سرمایه گذار با هماهنگی سازمان میراث فرهنگی، در خصوص ایجاد مراکز فرهنگی و خدماتی تفریحی می توانند اقدام کنند. خدای ناکرده این ۸ هکتار مثل گوشت قربانی تکه تکه نشود و در آنها ساخت و سازهای بی روح شکل گیرد.
اردبیل به عنوان شهری کهن نیازمند فضایی است که در آن تعامل شهری، وقت گذرانی شهروندان با تکیه بر کاربری های فرهنگی و تفریحی شکل بگیرد و مایه افتخار شهروندان اردبیلی باشد و پاسخی باشد در مقابل چالش هویت و ماهیت.
شهر اردبیل نیازمند پایداری فضاهای تاریخ ساز و مدرن است
محمد زینالی اوناری، جامعه شناس گفت: اعضای یک جامعه ی شهری برای احساس حضور درطول تاریخ و تعلق به شهر و مکان، نیاز به حافظه جمعی دارند؛ حافظه ای که بتواند آنها را به همراه هم در مسیر تاریخ قرار دهد، به نگاهی دیگر، داشتن حافظه تاریخی مقدمه تاریخمند شدن و توجه به آینده به عنوان یکی از ضرورتهای نگاه توسعه ای است.
به گفته این جامعه شناس، “پادگان” اردبیل، به همراه شیر و خورشید، ساختمان شهرداری و کتاب ها و مطبوعات دوره صد ساله اخیر از مهم ترین آثار تاریخ معاصر هستند، تاریخی که توسط پدران و برخی از سالمندان امروزی تجربه شده و از اولین ابنیه و آثار زندگی شهری معاصر است.
وی یادآور شد: برای توجه دادن به تاریخ شهر معاصر و حفظ و تعهد به آن، نیازمند پایداری فضاهای تاریخ ساز و مدرن هستیم، چرا که انهدام روز به روز فضاهای مدرن، موجب احساس غریبگی به نسل امروز می دهد؛ وقتی که مدرسه های مشهور تاریخی را به راحتی کوچ و مکان ان را انتقال می دهند، به راحتی جلوه زنده اشیای تاریخی را از پیش چشم مردم جویای هویت محو می کنند.
در دو سوی توجه و بی توجهی به تاریخ اردبیل ایستاده ایم
زینالی با بیان اینکه ما در دو سوی توجه و بی توجهی به تاریخ اردبیل ایستاده ایم، خاطرنشان کرد: بسیاری از آثارمدرن آن، مانند سینماها، بازارها و حتی منظرهای شهری آن به خاطر متراکم سازی شهر و دگرگونی بی رویه از بین رفتند، اما لااقل شیر و خورشید، پادگان و مسجد میرزاعلی اکبر که یادگار رویدادهای تاریخی در استان هستند، بر جای مانده اند. باشد اینکه فضاهایی چون نارین قلعه و باغهای قدیمی شهر نیز روزی بازسازی شوند.
مطالب مرتبط:
