هفتمین کتاب رفرنس ژئوتوریسم در جهان در سال ۲۰۲۱ پس از ۱۶ سال تحت عنوان ژئوتوریسم در قرن ۲۱ به زبان انگلیسی منتشر شده که در تثبیت و گسترش مرزهای دانش در حوزه ژئوتوریسم در سطح جهان بسیار تاثیرگذار خواهد بود. البته تا امروز هیچ ایرانی ساکن کشور، راهبری یک کتاب رفرنس بین‌المللی با دعوت از دانشمندان معتبر جهانی و در نهایت چاپ و انتشار آن در یک انتشارات بین‌المللی را بر عهده نداشته است.
دکتر بهرام نکویی صدری در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: این کتاب و دانش حاصل از آن می‌تواند در حوزه ژئوپارک‌ها که در ۱۵ سال اخیر کمتر مورد توجه واقع شده، بسیار مفید و اثرگذار باشد. به طور قطع مدیران ژئوپارک‌ها و پژوهشگران علوم زمین از بهره‌برداران مطالب این کتاب خواهند بود چرا که مطالب جدیدی برای نخستین بار در این کتاب بازگو شده است.
وی اضافه کرد: به عنوان مثال در فصل ۲۰ این کتاب به مقاله پروفسور ویور در سال ۲۰۱۱ با موضوع ژئوتوریسم سماوی پاسخی داده شده است؛ به این شکل که راه حل پایداری فعالیت‌های رصد نجومی در سایت‌ها، توسعه پایدار گردشگری فضایی و قرار گرفتن آن در چارچوب صنعت ژئوتوریسم مطرح شده است. البته به طور همزمان نخستین بار موضوع حفاظت از طبیعت(عمق سیاره زمین تا کهکشان‌ها) برای نسل‌های آینده ایده‌پردازی و ارائه شده است.
مدیر پروژه جدیدترین کتاب مرجع ژئوتوریسم جهان ادامه داد: در فصل‌هایی از این کتاب(فصول یک و ۲۳) با تاکید بسیار از پنداشت‌های اشتباه علمی به خوبی و با استفاده از استنادهای علمی، درست‌ها و نادرست‌ها، انحرافات و بیراهه‌ها پوشش داده و تبیین شده است. همچنین سعی شد با همکاری اساتید برجسته دنیا در این حوزه تمام زیربخش‌های جدید ژئوتوریسم در یک جا جمع‌آوری و آن را تبیین کنیم.
نکویی صدری خاطرنشان کرد: چیزی حدود ۱۵ سال برای انجام این پروژه درگیر مطالعات و پژوهش‌های ژئوتوریسمی بودم که پس از چاپ کتاب این تجربیات به ۲۰ سال رسیده است. در این مدت تمام پژوهش‌های دنیا را رصد و مقالات و کتاب‌های مختلف را مطالعه کرده‌ام؛ به همین دلیل با آگاهی کامل و جمع‌آوری مطالب و نظرات از سراسر نقاط جهان و دعوت از اساتید گوناگون تلاش کردم کلیه مطالب لازم را در قالب کتاب جمع‌آوری کنم. البته ناگفته نماند که پروفسور تام هوز که در این کتاب پدر ژئوتوریسم جهان نامیده شده، معتقد بود که این کتاب به لحاظ سیر تاریخی و ایجاد تعادل در روند مفاهیم ژئوتوریسم در جهان در بهترین زمان به انتشار رسیده است.
بخشی از این کتاب پاسخی به دیدگاه‌های اشتباه چینی‌ها در حوزه علم ژئوتوریسم بود
وی در خصوص اثرگذاری این کتاب تصریح کرد: از دلایل اثرگذاری مثبت کتاب صنعت ژئوتوریسم در قرن ۲۱ می‌توان به این نکته اشاره کرد که این کتاب در پاسخ به انتشار کتابی توسط چینی‌ها به نام اصول ژئوتوریسم و دیدگاه‌های خودبافته و تک‌روی آن‌ها در سال ۲۰۱۵ میلادی، منتشر شده است.
مسئول کمیته تخصصی ژئوتوریسم انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران بیان کرد: چینی‌ها کتابشان را اصول ژئوتوریسم نامیدند و مطالب و مفاهیمی در آن بیان شده بود که از دیدگاه اجماع جهانی و بین‌المللی قابل قبول نبود و در آن به هیچ کتابی از سایر دانشمندان جهان استناد نشده بود. آن‌ها به این شکل مسائل ژئوتوریسم را بیان کرده بودند که گویی هیچ دانشمندی در سطح جهان کاری انجام نداده و تنها چینی‌ها بودند که ژئوتوریسم را پایه‌گذاری کرده و مورد بررسی قرار داده‌اند.
نکویی‌صدری افزود: آن‌ها برخلاف اخلاق علمی، شوربختانه به هیچ یک از آثار ژئوتوریسمی دیگر در جهان استناد نکرده بودند؛ به همین دلیل در فصل دوم این کتاب با مشارکت پروفسور تام هوز فصلی تحت عنوان دیدگاه‌های تاریخی در مفهوم ژئوتوریسم در قرن ۲۱ تالیف و این موضوع کاملا شفاف‌سازی شد.
دانشمندان حوزه‌های مختلف می‌توانند از این رفرنس بین‌المللی بهره ببرند
وی در پاسخ به این سوال که این کتاب در آینده بیشتر مورد استفاده چه افرادی خواهد بود، تصریح کرد: طبق تقریظ و مقدمه‌ای که دکتر ویتراسپون، زمین‌شناس آمریکایی، در این کتاب نوشته برای مدیران ژئوپارک‌ها، اساتید علوم زمین و تمام پژوهشگران فعال در زمینه ژئوتوریسم مورد استفاده خواهد بود اما می‌توان گفت افرادی چون مدیران گردشگری، دانشمندان اکوتوریسم، جغرافی‌دانان، کارشناسان محیط زیست، مدیران و کارشناسان ژئوپارک‌ها نیز همگی می‌توانند از این کتاب استفاده کنند.
مدیر پروژه جدیدترین کتاب مرجع ژئوتوریسم جهان خاطرنشان کرد: راهنمایان فعال در بخش گردشگری و افرادی که نخواهند ۶ رفرنس قبلی جهانی را ورق بزنند و تمایلی به مطالعه آخرین دست‌آوردهای ژئوتوریسمی روز دنیا داشته باشند، این کتاب برای آن‌ها پوشش‌دهنده کامل چنین مطالبی خواهد بود چرا که در آن بار دیگر مفهوم و عبارت گردشگری طبیعت بی‌جان که در سال ۲۰۰۹ در کتاب مبانی زمین گردشگری به زبان فارسی برای نخستین بار مطرح کرده بودم، مورد تاکید قرار داده‌ام. همچنین سعی شده است که با توجه به برد بین‌المللی این اثر، مفهموم ژئوتوریسم و اکوتوریسم و تفاوت این دو با یکدیگر به طور کامل توضیح داده شود.
در حوزه واردات کتاب یکی از مشکلات خودتحریمی‌ها است
نکویی صدری در خصوص نحوه همکاری سازمان‌های دست‌اندرکار به ویژه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این راه عنوان کرد: شاید در اینجا بتوان حمایت را به شکل تشویق مولفان معنا کرد. همچنین توسط وزارتخانه‌های دیگر این کمک می‌تواند یک کار حداقلی همچون اجازه ورود کتاب از کشورهای پیشرفته به داخل کشور باشد که شوربختانه در چند سال اخیر ممنوع شده است. بنا به مکاتبات دولت ایران با سایر کشورها امکان و اجازه ارسال هر گونه اقلام بروشوری، کتاب و مجله از هیچ کشورخارجی مانند آمریکا، انگلستان و… به ایران وجود ندارد و در واقع با این کار به تحریم خودمان دست زده‌ایم. بنابراین این کتاب رفرنس جهانی توسط ناشر بین‌المللی به کشور همسایه ارسال و پس از آن با کمک دوستان به ایران منتقل شد. در صورت نبود این محدودیت‌های قانونی ناشر می‌توانست کتاب‌ها را با پست برای من و به آدرس منزلم ارسال کند که کمترین حق یک مولف در هر کشوری است.
تنها کتاب‌هایی در رزومه اهل قلم جای می‌گیرند که از وزارت ارشاد مجوز داشته باشند
وی در مورد حمایت‌های داخلی و سازمانی از این پروژه اظهار کرد: متاسفانه به عنوان پژوهشگر و نویسنده عضو اهل قلم در سامانه اهل قلم حتی چاپ این کتاب علمی به زبان انگلیسی در رزومه من جای نمی گیرد و اعلام وصول نمی شود. تنها کتاب‌هایی در رزومه اهل قلم داخل کشور جای می‌گیرند که با مجوز وزارت ارشاد به چاپ رسیده باشند؛ بنابراین از دید برخی تصمیم‌گیرندگان، کتاب‌های علمی و در سطح بین‌المللی نمی‌توانند چنین اجازه‌ای داشته باشند. به عقیده من حذف چنین دیدگاه‌هایی می‌تواند موجب تشویق مولفان آینده کشور باشد.
مدیر پروژه جدیدترین کتاب مرجع ژئوتوریسم جهان اظهار کرد: با توجه به اینکه اخیرا کتاب‌های فارسی و علمی کمتر به زبان انگلیسی ترجمه می‌شوند و در انتشارات بین‌المللی به چاپ می‌رسند اما تهیه و جمع‌آوری اطلاعات این کتاب برای اولین بار در داخل ایران اتفاق افتاده و به عقیده پروفسور درویش‌زاده تا امروز هیچ ایرانی ساکن کشور راهبری یک کتاب رفرنس جهانی با دعوت از دانشمندان معتبر جهانی و در نهایت چاپ و انتشار آن را در یک انتشارات بین‌المللی بر عهده نداشته است. بنابراین باید در آینده چاپ این نوع آثار از سوی مولفان دیگر داخلی شایسته توجه آن هم در سطح ملی قرار گیرد.
حمایت برخی مدیران و اساتید برای استقبال شایسته از این اثر
نکویی‌صدری در خصوص استقبال از این اثر افزود: آقای تیموری، معاون اسبق وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، از این کتاب استقبال کرد اما جابجایی دولت جدید در چند ماه اخیر فرصت رونمایی از آن را در زمان حضور وی در وزارتخانه نداد؛ البته در آن زمان به دلیل خودتحریمی‌ها هنوز کتاب به دست من نرسیده بود.
وی ادامه داد: همان زمان پیشنهادی از سمت آقای جواهرزاده، رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران، مبنی بر رونمایی شایسته از این اثر در خلال یک همایش توسط انجمن وزین مطرح شد که متاسفانه تا امروز مجالی برای مراسم حضوری به دلیل شیوع گسترده کرونا وجود نداشته است.
مدیر پروژه جدیدترین کتاب مرجع ژئوتوریسم جهان گفت: همچنین دکتر قربانی ریاست انجمن زمین‌شناسی کشور پیشنهاد داد این کتاب در وب‌سایت این انجمن منتشر و به نحو مقتضی معرفی شود. به هر حال من امیدوارم حداقل از طریق یکی از انجمن‌های زمین‌شناسی و یا طبیعت‌گردی و حتی یکی از وزارتخانه‌ها مانند وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی یا وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت از این کتاب به طرز شایسته‌ای رونمایی شود و راه برای افرادی که به دنبال استفاده از این مطالب هستند هموارتر شود. البته اخیرا با حمایت اساتید خانه اندیشمندان علوم انسانی و انجمن ایرانی ژئومورفولوژی برای رونمایی از این کتاب مذاکرات مثبتی شکل گرفته و این موضوع در حال پیگیری است.
نکویی صدری در خصوص مشکلات موجود بر سر راه این پروژه تصریح کرد: شاید تعجب‌برانگیز باشد که برخی از همکاران در داخل کشور سعی داشتند که این پروژه بین‌المللی به موفقیت نرسد. برای مثال سه نفر از دانشمندان خارجی که بنا بود در این پروژه با من همکاری داشته باشند، علی‌رغم موافقت‌های اولیه حاضر به ادامه همکاری نشدند که پس از مدتی توسط برخی از دوستان متوجه شدم همکاران من در کشور این پروژه که هنوز هم آغاز نشده بود را پروژه‌ای شکست خورده معرفی کرده‌اند و عده‌ای را از همکاری با این پروژه منصرف کرده بودند.
استقبال قابل توجه در سطح بین‌المللی با مشارکت ۳۴ نفر برای تالیف یک کتاب
وی ادامه داد: خوشبختانه این اثر با مشارکت ۳۴ نفر به علاوه خود من تالیف شد و توسط انتشارات اپل آکادمیک به چاپ رسید. تاکنون بیشترین مشارکت در یک کتاب رفرنس جهانی در حوزه ژئوتوریسم مربوط به اثر پروفسور داولینگ و پرفسور نیوسام در سال ۲۰۱۸ بوده که ۵۲ نفر در آن همکاری داشتند و کمترین تعداد مشارکت‌کنندگان در تالیف نیز در سال ۲۰۰۶ در نخستین کتاب رفرنس ژئوتوریسم بود که ۲۵ نفر شرکت کردند. در مقایسه با موارد گفته شده و ۶ رفرنس قبلی ژئوتوریسم مشارکت ۳۴ نفر در این اثر، نشان‌دهنده استقبال قابل توجهی در سطح‌بین‌المللی است.
منبع:
مطالب مرتبط:
