بنیاد ایرانشناسی وبینار «بررسی جایگاه ایرانشناسی در بنگلادش» را با هدف گسترش مطالعات و برقراری ارتباطات در حوزه های ایرانشناسی و تلاش برای معرفی یا شناساندن ایران و جلوه های تاریخی تمدنی برگزار کرد. در این گفت وگوی زنده علمی استادان ایرانشناس و زبان فارسی از نهادهای فرهنگی و دانشگاهی دو کشور ایران و بنگلادش حضور داشتند.
در ابتدای این نشست پیام آیت الله سیدمحمد خامنه ای، رئیس بنیاد ایرانشناسی توسط دکتر میردامادی، مدیرکل همکاری های علمی و بین المللی بنیاد ایرانشناسی خوانده شد. در این پیام آمد:
«بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام وآرزوی توفیق و سربلندی جامعه ایرانشناسان کشور برادر و عزیز مسلمان بنگلادش
برای اینجانب موجب مسرت است که فرصتی فراهم شد که اساتید و پژوهشگران حوزه ایرانشناسی به هم سخنی و هم اندیشی برای بررسی جایگاه و موقعیت ایرانشناسی در کشور بنگلادش بپردازند. بنیاد ایرانشناسی که هدف اصلی از تأسیس آن انجام مطالعات و تحقیقات علمی تخصصی به منظور توسعه دانش ایرانشناسی و معرفی شایسته و ارائه چهره حقیقی فرهنگ، تاریخ و تمدن سرزمین و مردم ایران به جهان است، علاقمند است با عنایت به ظرفیت و توان علمی خود زمینه های تقویت نهادهای ایرانشناسی در جهان و همکاری سازنده و مثبت با جامعه ایرانشناسان جهان را فراهم کند.
ایران با توجه به غنای فرهنگی و تمدنی و جایگاه شایسته تاریخی در جهان همواره مورد توجه دانشوران و فرهیختگان جهانی واقع شده است. این سرزمین با بهره مندی از یک تاریخ و فرهنگ درخشان، استعداد آن را داشته که مورد توجه افکار و اندیشه های پیشرو جهانی واقع شود. اگر نبود جایگاه والای فرهنگ و تمدن ایرانی هرگز گستره دانشی با نام و نشان ایرانشناسی در تاریخ علم آشکار نمی شد که جامعه بزرگ و فرهیخته ای با نام ایرانشناسان به جست وجو و کنکاشگری در آن بپردازند.
ایرانشناسی که نامی جامع برای شاخه های متعددی از پژوهش های ایرانشناختی است همچون تاریخ و اسطوره، فرهنگ و تمدن، هنر و معماری، حقوق و اقتصاد و صد البته زبان و ادب فارسی و آنچه با نام و نشان این مردم و سرزمین ایران گره خورده، خود گستره پردامنه ای از مطالعات و پژوهش است که نهادهای ایرانشناسی و جامعه ایرانشناسان را به خود مشغول کرده است.
اینجانب با توجه به وظیفه و مسئولیت علمی و اجرایی خود علاقه مندم از تمامی مساعی و کوشش های علمی نهادها و ایرانشناسان جهان و بویژه ملت بنگلادش تشکر و قدردانی کنم که تمام تلاش و همت خود را صرف معرفی فرهنگ و تمدن و تاریخ ایران کرده اند. در این میان هستند ایرانشناسان پیشکسوت که مساعی و تکاپوهای علمی آنان در عرصه ایرانشناسی قابل تقدیر است. اینجانب همت دست اندرکاران این گفت وگوی مثبت و سازنده علمی بین دانشوران و فرهیختگان دو کشور را ارج نهاده و توفیق و سربلندی مردم و سرزمین بنگلادش را از خداوند متعال خواستارم.»
حامد فروزان، معاون اطلاع رسانی و همکاری های بین الملل بنیاد ایرانشناسی پیرامون راه اندازی بنیاد ایرانشناسی در بنگلادش در آینده ای نزدیک گفت: بعد از انقلاب اسلامی شاهد حضور ایران در رتبه های برتر دنیا در حوزه های مختلف علمی، فناوری، جاذبه های گردشگری و طبیعی، ذخایر نفت و گاز و … هستیم.
از آمادگی برای تبادل استاد تا اختصاص چند بورسیه ایرانشناسی برای دانشجویان بنگلادش
وی بر اهمیت ضرورت تأسیس کرسی ایرانشناسی در بنگلادش تأکید کرد و گفت: از طرف بنیاد ایرانشناسی این آمادگی وجود دارد که در زمینه تبادل استاد، دانشجو، مطالعه و پژوهش و برگزاری سمینارهای مشترک علمی و فرهنگی در قالب دوره های دانش افزایی ایرانشناسی به صورت مجازی و حضوری همکاری های متقابل صورت گیرد.
معاون اطلاع رسانی این بنیاد افزود: بنیاد ایرانشناسی چند سهمیه از بورسیه رشته ایرانشناسی در مقطع کارشناسی ارشد را که در اختیار دارد به دانشجویان علاقمند بنگلادشی، برای تحصیل در دانشگاه شهید بهشتی تخصیص خواهد داد.
همچنین سیدعبدالمجید میردامادی، مدیرکل همکاری های علمی و بین المللی بنیاد ایرانشناسی درباره تاریخ تمدن باشکوه ایران گفت: سرزمین تاریخی ایران بنابر آنچه آگاهان و صاحب نظران تاریخی بیان می کنند به وسعت سه قاره از مجموعه قاره های امروز جهان است. در دوره هخامنشیان وسعت ایران به ۱۱ میلیون کیلومتر مربع می رسید، یعنی ۶٫۵ برابر وسعت ایران امروزی و هنگامیکه ایران ۴۰ درصد جمعیت جهان را در زیر لوای خود داشت. بنابر گفته “هگل” ایرانیان نخستین قوم تاریخی هستند و ایران نخستین امپراتوری از میان رفته تاریخ است. امروز فارغ از هر ادعای ارضی، سرزمینی و جغرافیای تاریخی ایران که هم اینک دیگر ملل و مردمان جهان در آن زندگی می کنند، مطالعه عرصه فرهنگ و تمدن، جغرافیا و تاریخ، زبان و ادبیات، هنر و معماری، حقوق و اقتصاد و آن چه مرتبط با نام ایران کهن و دوره نوین است، مطالعات ایران شناسی را تشکیل می دهد. جایگاه تاریخی تمدنی و تاثیر فرهنگی برجای مانده از این میراث کهن در جهان، دانشگاه ها، نهادهای علمی و شخصیت هایی را در جهان گذشته و امروز جذب شکوه و عظمت خود کرده بگونه ای که شاهد تاسیس آکادمی های مطالعات ایرانشناسی در سراسر جهان شده ایم.
او هدف اصلی از تأسیس بنیاد ایرانشناسی را انجام مطالعات و تحقیقات علمی به منظور توسعه دانش ایرانشناسی و معرفی و ارائه چهره حقیقی فرهنگ، تاریخ و تمدن مردم و سرزمین ایران به جهانیان دانست و افزود: بنیاد ایرانشناسی به عنوان یک نهاد علمی آموزشی و پژوهشی در سال ۱۳۷۶ شمسی مطابق با ۱۹۹۷ میلادی با ایجاد یک ساختار و سازمان اداری زیر نظر نهاد ریاست جمهوری ایران تاسیس شد. این بنیاد با استقرار نهاد مرکزی در تهران، دارای ۱۷ شعبه در استان های کشور است.
زبان فارسی به اندازه سانسکریت، لاتین، عبری و عربی تاثیرگذار بود
حکمت الله ملاصالحی، عضو هیأت امنای بنیاد ایرانشناسی و استاد باستان شناسی و تاریخ دانشگاه پیرامون راه اندازی بنیاد ایرانشناسی در بنگلادش در آینده ای نزدیک گفت: مرزبندی های سیاسی و جغرافیایی در جهان بشری امروز، به دلیل تحولات عظیم تاریخی، فرهنگی، سیاسی و مدنی بوده است که حاصل آن تنش های سیاسی و اجتماعی پرهزینه و خونبار در منطقه، علی الخصوص جوامع اروپایی غربی و نظام های سلطه گر است.
وی ادامه داد: جهان ایرانی از همان هزاره های عصر مفرغ که در صف مقدم تحولات شهری شدن جوامع بشری بوده، به سوی منطقه های شرقی و غربی تاریخ و فرهنگ بشری گسترده شده است. نظام سیاسی جهان هخامنشی در مقیاس آن زمان، با نماد فروهر با دو بال به حرکت و پرواز درآمده بود. در عصر و عهد دولت اسلام و قرآن نیز این حرکت پرقوت تر از پیش تا شرقی ترین مرزهای شبه قاره و غربی ترین مرزهای جزیره بالکان گسترده شده است. زبان فارسی یکی از مظاهر و مصادیق چنین گسترش دوسویه شرقی و غربی بود؛ زبانی که میراث و میثاق مشترک صرفا یک ملت و جغرافیای سیاسی نبوده، بلکه با آن سخن می گفتند و شعر می سرودند و هنرمندانگی و تجربه های عمیق و اصیل عرفانی و ذوقی و زیبایی شناسانه خود را خلاقانه بیان می کردند. زبان فارسی همچون زبان سانسکریت، یونانی، لاتین، عبری و عربی یکی از تاثیرگذارترین زبان ها در تاریخ و فرهنگ جهان بشری ما در هزاره اخیر بوده است.
ملاصالحی افزود: زبان فارسی میراث غنی همه بشریت است، میراث حماسی و عظیم شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی و آثار جاویدان عارف و شاعر روشن ضمیر خراسانی حضرت مولوی و همچنین سنایی، غزنوی، عطار نیشابوری، نظامی گنجوی و سعدی و حافظ شیرازی متعلق به همه بشریت است.
این استاد دانشگاه بر اهمیت آموزش زبان فارسی تأکید کرد و گفت: امیدوارم مسئولان و سفیران فرهنگی میهن ما، ضرورت و اهمیت برنامه ریزی و هزینه کردن عمر و سرمایه برای تعلیم زبان فارسی به فرزندان جامعه و جهان بشری را با همت بیشتر و مصمم تر درک کنند و در این مسیر مبارک گام بردارند.
زهره زرشناس، مدیر گروه های آموزشی بنیاد ایرانشناسی بیان کرد: ایرانشناسی را می توان مجموعه ای از مطالعات منظم و علمی مرتبط با فرهنگ تمدن و زبان های ایرانی در دوره های مختلف تاریخ دانست که در ابتدا یکی از زیرمجموعه های خاورشناسی بوده و خاورشناسان آن را بنیان نهادند. خاورشناسی دانشی اروپایی است و ایرانشناسان ایرانی ادامه دهندگان راه خاورشناسان اروپایی اند.
او افزود: تا پیش از انقلاب اسلامی رویکرد غالب در زمینه ایرانشناسی در محافل علمی ایران و در میان ایرانشناسان ایرانی رویکردی ایجابی بود که از بارزترین شاخص های آن میتوان به حضور فعال خاورشناسان و ایرانشناسان غربی در گروه های تحقیقاتی داخل ایران و تاکید بسیار بر ترجمه های آثار و نوشته های اروپایی اشاره کرد.
زرشناس ادامه داد: ارزش ها و حساسیت های برآمده از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و تلاش حکومت اسلامی برای حفظ استقلال در برابر غرب موجب تغییر چشمگیر این رویکرد شد و نتیجه درخشان آن تلاش اندیشمندان ایرانی در راستای ایجاد مکتب مستقل ایرانشناسی ایرانی بود که تاسیس بنیاد ایرانشناسی و ایجاد دوره های آموزشی دانشگاهی در مقاطع ارشد و دکتری و تربیت ایرانشناسان ایرانی در راستای نیل به این هدف بوده است.
وی با بیان اینکه هویت فرهنگی و سوابق تاریخی یکی از عوامل موثر در کسب حیثت و شأن کشور در مجامع بین المللی است، اظهار کرد: ایران با سابقه تاریخی و تمدنی چندهزارساله از سرمایه ای عظیم برخوردار است و می تواند با شناخت و شناساندن آن به جهانیان به یاری دانش ایرانشناسی از این سرمایه کم نظیر پاسداری کند.
مدیر گروه های آموزشی بنیاد ایرانشناسی با اشاره به فعالیت های فرهنگی کشور بنگلادش در زمینه ایرانشناسی، گفت: کشورهایی مانند مالزی و اندونزی، آسیای مرکزی و قفقاز و به ویژه شبه قاره و بخصوص هند، پاکستان و بنگلادش بدلیل پیوستگی های فرهنگی و دینی سعی در شناخت ایران داشته و در این راه کرسی های علمی فعالی ایجاد کرده اند. این کشورها شناخت فرهنگ خود را بدون شناخت فرهنگ ایران غیرممکن یا دشوار می دانند از این رو باید چنین فعالیت هایی را پاس داشت و در راه استحکام این گونه پیوندهای فرهنگی، اهتمام بیشتر کرد. وبینار امروز می تواند سرآغازی نیکو در راستای ارتباطات فرهنگی باشد.
در این نشست یک روزه دکتر صحت، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بنگلادش با اشاره به اشتراکات فرهنگی بین دو کشور گفت: حضور فرهنگ غنی ایرانی ـ اسلامی در شبه قاره و بنگلادش که پیش از این فردوسی و مولوی و دیگران به عنوان حاملان فرهنگ و ادب، ملت بزرگ بنگلادش را از معارف بلند و مضامین غنی عرفانی و اخلاقی و معنوی خویش بهره مند ساخته اند، به خوبی نمایان است. زبان فارسی مانند سایر زبان ها دریچه بزرگی برای فرهنگ یک ملت محسوب می شود؛ ملتی که فرهنگی کهن و دیرینه دارد و شعرا، حکما و فیلسوفان بزرگ آن، مطالب و آموزه های ارزشمند انسانی خود را در قالب زبان و ادبیات فارسی، شعر کهن و جدید به بشریت عرضه کرده اند. وقتی شما در میان ملت بنگلادش نام حضرت حافظ را به میان می آورید همگی از قول او می خوانند:”شکرشکن شوند همه طوطیان هند/ زین قند پارسی که به بنگاله می رود. “
وی در ادامه گفت: از مسئولان بنیاد ایرانشناسی درخواست داریم با قبول میزبانی از علاقمندان به رشته ایرانشناسی در کشور عزیزمان ایران به عنوان دانشجویان بورسیه ایرانشناسی و فرصت های مطالعاتی، فرصت سفر به سرزمین ادب پرور، فردوسی پرور، حافظ پرور و سعدی پرور را فراهم کنند.
صحت افزود: انشاالله بزودی و با کمک همین دانشجویان ایرانشناسی، بنیادی با نام بنیاد ایرانشناسی را ثبت رسمی و ملی خواهیم کرد تا آموزش ها و فعالیت های ایرانشناسی وارد مرحله جدیدی شود.
سفیر ایران در بنگلادش با پاسداشت تلاش پژوهشگران و استادان ایرانشناسی و زبان و ادبیات فارسی کشور بنگلادش و ایران اظهار کرد: به طور ویژه زحمات و تلاش های پروفسور کلثوم ابوالبشر و دکتر شمیم بانو، چهره های ماندگار زبان و ادب فارسی در سرزمین بنگلادش، برای طی سالیان مدید خدمت به نظام تعلیم و ترویج زبان فارسی در این سرزمین را ارج نهاده و با فروتنی در برابر تلاش های بی منت ایشان سر تعظیم فرود می آورم.
وی درباره ایرانشناسی در بنگلادش اظهار کرد: امروزه مفهوم ایرانشناسی نه تنها به معنای شناخت تاریخ کشور پارس و ایران باستان و فرهنگ و آثار به جا مانده از آن، بلکه شامل شناخت ایران امروز و ایران نوین با منظومه فکری، فرهنگی، اعتقادی و سیاسی حاکم بر آن و نقش برجسته آن در تاریخ معاصر جهان است. ایرانشناسی امروزه ترکیبی از شناخت هویت منحصر به فرد تاریخی یک جغرافیای تاریخی، تمدنی و فرهنگی و یک هویت نوین سیاسی- فرهنگی تاریخ ساز و پیشرو در عصر معاصر است و زبان فارسی و ایرانشناسی نقطه پیوند مردمان مسلمان ایران و بنگلادش طی قرون متمادی بوده است.
تجلیل از دو ایرانشناس بنگلادشی
عیسی شاهدی، رئیس انجمن فارسی بنگلادش، محمد بهاءالدین، رئیس گروه زبان و ادب فارسی دانشگاه داکا، محمد عثمان غنی، ایرانشناس و رئیس گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه راجشاهی، محمدعبدالکریم، ایرانشناس و رئیس گروه زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه چیتاگونک و دیگر چهره های فرهنگی کشور بنگلادش سخنرانی کردند.
در این سخنرانی ها به تاریخ مطالعات و ارتباطات ایرانشناسی در بنگلادش، وضعیت کنونی نهادهای ایرانشناسی در بنگلادش، موقعیت ایرانشناسان در بنگلادش و انتظارات متقابل و چشم انداز آینده ایرانشناسی و زبان فارسی پرداخته شد.
در پایان این نشست مجازی از دو ایرانشناس پیشکسوت، پروفسور کلثوم ابوالبشر، استاد بازنشسته ایرانشناس ملقب به مادر زبان و ادبیات فارسی در بنگلادش و پروفسور شمیم بانو استاد دانشگاه داکا بواسطه یک عمر تلاش بی وقفه در حوزه آموزش زبان و ادبیات فارسی و ایرانشناسی تقدیر شدند.
مطالب مرتبط:
