رضا سلیمان نوری در سمپوزیوم ملی یک صد سال گردشگری ایران پیرامون اینکه ظرفیت گردشگری زیارت سایر فرقه ها در مشهد مغفول مانده است، اظهار کرد: گردشگری زیارتی نوعی از گردشگری است که به پیش از اسلام باز می گردد. اولین اشاره رسمی در سفرنامه های ثبت شده، ماجرای سفر قیصر روم از قسطنطنیه به بیت المقدس در واکنش به پیروزی مقابل ایرانیان است که قیصر روم نذر می کند در صورت پیروزی مقابل ایران، فاصله قسطنطنیه تا بیت المقدس را پیاده طی کند.
وی افزود: زیارت در تمام ادیان الهی و غیرالهی جایگاه خاصی دارد و در تک تک ادیان مکانهای مقدسی برای زیارت در چارچوب زندگی دینی قرار گرفته و معمولا نیز ایامی را به عنوان روزهای زیارتی دارند که به این مقوله می پردازند. ما مسلمانان نیز از گذشته تا کنون زیارت داشته و داریم. در نمونه بارز آن می توان به سفر پیامبر پیش از بعثت به سوریه اشاره کرد که در میانه راه به زیارت قبر پدرش مشرف شده است.
تاریخچه گردشگری زیارت در ایران به چه زمانی باز می گردد؟
عضو انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان در خصوص گردشگری زیارت و زیارت مذهبی در ایران گفت: براساس اسنادی که در اختیار داریم، نخستین زیارت دسته جمعی بزرگی که انجام شده در دوره آل بویه رخ داده و علاء الدوله فاصله کوفه تا نجف را پیاده طی کرد. پس از آن این مسئله ادامه پیدا می کند و با توجه به تغییرات حکومت میان اهل سنت و تشیع این موضوع تا دوران صفوی کمرنگ و پررنگ می شود. در دوران صفوی شاهد دو سفر پیاده شاه عباس از اصفهان به مشهد هستیم که در این دو سفر شاه عباس به نوعی تلاش می کند این شهر را جایگزین عتبات عالیات کند.
سیلمان نوری با اشاره به روایت های سفرهای زیارتی خاطرنشان کرد: در دوران پس از شاه عباس سفرهای زیارتی بسیاری را داشته ایم و هرچه از آن زمان گذشته سفرهای زیارتی ایرانیان نیز قوی تر شده است. آیت الله سید محمود شاهرودی بزرگ ۲۶۰ مرتبه سفر پیاده حد فاصله نجف تا کربلا را طی کرده و دو بار تا مشهد نیز پیاده آمده که در خصوص سفرهای زیارتی رکوردی به خود اختصاص داده است. ناصرالدین شاه نیز مقطعی دروازه شهر مشهد تا حرم امام رضا (ع) را به عنوان سفر زیارتی طی کرده است.
وی گفت: سنت سفر زیارتی پیاده به مشهد سالها در دوران رضاشاهی و پهلوی از قلم می افتد و فراموش شده تا اینکه از اوایل دهه ۷۰ سفر زائران پیاده به مشهد با سفر مردم نیشابور و شهرهای اطراف مشهد آغاز می شود و تا کنون ادامه پیدا می کند. اگر ایام کرونایی را کنار بگذاریم، در ایام دهه آخر صفر بزرگترین سفرهای پیاده داخل کشور را به عنوان زیارت پیاده به مشهد داریم که زائران از شهرهای تهران و یزد به صورت پیاده به این شهر سفر می کنند.
عضو انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان تصریح کرد: کنار این زیارت پیاده به مشهد نوآوری هایی نیز داریم که میتوان به زیارت دوچرخه سواران از قم به مشهد که از سال ۹۲ آغاز شده و هر ساله انجام می شود و زیارت دونده های جاده ولایت که از سال ۹۱ در روز ولادت امام رضا(ع) صورت می گیرد، اشاره کرد.
سلیمان نوری با اشاره به سایر ظرفیت های اقامتی شهر مشهد در گذشته گفت: در کنار مسافرخانه ها و هتل ها اگر به عقب بازگردیم، خانه زوارها، حسینیه ها و کاروانسراهای اقامتی مشهد را داشته ایم. اگر به بافت مشهد در دوران صفویه و قاجار رجوع کنیم، چیزی به اسم مسافرخانه و هتل نداشته ایم اما وقتی از دروازه پایین خیابان مشهد وارد می شده ایم، در دو سوی خیابان کاروانسراهایی وجود داشتند که علاوه بر فضایی برای بارانداز کاروان ها، فضایی برای استراحت و اقامت زوار فراهم بوده که نقش مسافرخانه و هتل ها را بازی کرده است.
وی ادامه داد: کاروانسراها فقط به مشهدی ها اختصاص داشته است. کاروانسراها مربوط به یک طائفه ای خاص بوده که در مشهد زمینی خریده و کاروانسرایی ایجاد کرده اند تا وقتی اهالی آن طائفه به مشهد می آمدند مشکلی برای اقامت نداشته باشند.
حسینیه های مشهد کاربرد جدیدی در اقامتگاه ها ایجاد کرده اند
عضو انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان بیان کرد: در مشهد پدیده حسینیه های اقامتی را داریم که در هیچ منطقه از کشور به مشابه مشهد وجود ندارد. هرچند برابر با چارچوب ذهنی و نام آن قرار است کاربرد مذهبی داشته باشد، اما اینها کاربرد اقامتی بسیار بالایی دارد و کاربرد جدیدی در اقامتگاه ها ایجاد کرده که وقتی می خواهیم اقامتگاه های این شهر را تقسیم بندی کنیم باید به این حسینیه ها نیز توجه داشته باشیم.
سلیمان نوری عنوان کرد: درست است که با وجود امام رضا (ع) یک بعد بزرگ گردشگری زیارتی را در کشور دارا هستیم، اما برای سایر گروه های قومی و مذهبی موجود در کشور ظرفیت های گردشگری زیارتی خوبی در مشهد و خراسان رضوی داریم که می تواند مورد توجه قرار گیرد. برای مثال میتوان به مزار امامزاده یحیی بن زید در میامی که بزرگترین شخصیت دینی شیعیان چهار امامی در ایران است، اشاره کرد و اینکه هنوز افرادی برای زیارت به این مکان مشرف می شوند و فعالیت هایی دارند خود قابل توجه است.
وی افزود: در کنار این موضوع میزبان قبور عرفا در مشهد و حاشیه شهر مشهد مانند گنبد سبز، مزار ویرانی، بوعلی فارمدی و امثال آن که حداقل ۱۵ مورد از چهره های عرفانی شناخته شده در سطح ایران و جهان هستیم. اینها ظرفیت های بزرگی هستند که هر کدام مختص فرقه و گرایش خاصی از عرفان، تشیع و اهل سنت هستند.
عضو انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان گفت: خراسان رضوی و مشهد به غیر از وجود امام رضا (ع) در بعد گردشگری زیارت، ظرفیت های دیگری مختص سایر فرقه ها و گرایش های خاص دیگری دارد که متاسفانه مغفول مانده که اگر روی آنان کار شود میتوان جنبه گردشگری زیارت مشهد را افزایش داد.
سلیمان نوری اضافه کرد: خراسان تنها فضایی در کشور است که تمام گونه های گردشگری فرهنگی را در خود پذیرا است. با حضور در مشهد و اطراف مشهد میتوان گردشگری میراثی، هنری، خلاق، روستایی، شهری، عشایری، قومی و عامه پسند در یک بازه زمانی چند روزه را تجربه کرد و با آنان آشنا شد.
وی با اشاره به ظرفیت موزه بزرگ خراسان و سایر موزه های مشهد یادآور شد: موزه بزرگ خراسان آنقدر ظرفیت ارزشمندی دارد که اگر کسی به مشهد بیاید و از این موزه بازدیدی نداشته باشد، مانند این است که مشهد نیامده است. در کنار آن میتوان به ظرفیت موزه آستان قدس، موزه نادری و موزه توس که در مشهد قرار دارند، اشاره کرد که اگر یک گردشگر برای موزه گردی به مشهد بیاید، می تواند چند روز فقط در موزه ها بازدید داشته باشد.
آرامستان گردی کمتر مورد شناسایی قرار گرفته است
وی در خصوص آرامستان گردی عنوان کرد: آرامستان های مشهد ظرفیت های بسیار بالایی دارند. آرامستان گردی یکی از انواع جدید گردشگری در کشور است که کمتر مورد شناسایی قرار گرفته است. اگر یک روز کامل را در خواجه ربیع که یک آرامستان درجه سه محسوب می شود وقت بگذارید، می توانید با شخصیت های بزرگ که در این مجموعه به خاک سپرده شده اند، آشنا شوید.
عضو انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان گفت: در شهری همچون مشهد که زیارت اولویت قلمداد شده اما در کنار آن فضاهای گردشگری فرهنگی، طبیعتگردی و ورزشی خوبی نیز وجود دارد که بسیار قابل توجه است. امیدوارم در سمپوزیوم های آتی به صورت جزیی به هریک از توانایی های گردشگری مشهد پرداخته شود که چه توانایی هایی در مشهد و خراسان وجود دارد و به جای هزینه کردن برای سفر به ترکیه، امارت و ارمنستان میتوان با هزینه ای کمتر خراسان و مشهدگردی داشت.
مطالب مرتبط:
