با اینکه تحریم های اقتصادی و شیوع کرونا آثار زیان بار بسیاری در اقتصاد و بازار صنایع دستی بر جای گذاشته، تنوع و کیفیت، اصالت و زیبایی صنایع دستی و هنرهای سنتی ایران همچنان مورد توجه و زبانزد علاقمندان و هنردوستان بوده و مشتریان خاص خود را در بازارهای جهانی دارد؛ اما حفظ و رونق بازار صنایع دستی و هنرهای سنتی ایران قبل از هر چیز نیازمند رویکرد خلاقانه به طراحی و تولید و گرایش سلیقه و ذائقه مشتریان داخلی به استفاده کاربردی از محصولات صنایع دستی ایرانی است.
وجود ۲۹۵ رشته صنایع دستی ثبت شده و فعال، زنده سازی ۱۱۵ رشته منسوخ و فراموش شده، جامعه بزرگ بیش از ۲ میلیون نفری در زنجیره کسب و کار در این حوزه ایجاب می کند برای حفظ این بازار ارزشمند که ظرفیت کسب جایگاه مناسب در بازارهای جهانی را هم دارد، دولت ها و مجلس ها، قانون گذاران و مجریان با تصویب قوانین حمایتی و اجرای اقدامات و طرح های زیربنایی، پشتیبان همیشگی فعالان این بخش فرهنگی اقتصادی باشند.
اگرچه مهمترین علت تعطیل شدن کارگاه های تولیدی و منسوخ شدن رشته صنایع دستی و هنر سنتی مسائل اقتصادی مانند هزینه تامین مواد اولیه یا حامل های انرژی یا هزینه کارگر است و این مشکلات موجب افزایش قیمت تمام شده محصول و کاهش شدید تقاضا و ضرر و زیان تولیدکننده می شود، طراحی یک بازار پویا و داشتن راهبردی های علمی و منطقی در بازاریابی و مدل های فروش می تواند سهم صنایع دستی ایران را بازارهای جهانی افزایش دهد. راهبردی که مانع از دلسردی هنرمندان، تعطیلی کارگاه های تولید و از دست رفتن سهم بازار- حتی در دورانی که تحریم های اقتصادی و شیوع کرونا، بازار صنایع دستی را به شدت تحت تاثیر قرار داده- می شود.
زیست بوم اقتصادی رونق بازار را تضمین می کند
حجت الله مرادخانی اظهار داشت: ایجاد یک بازار پررونق و گسترده صنایع دستی در سطح ملی و بین المللی که دارای ابعاد مختلف فرصت آفرینی است، صرفا به عهده وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیست، بلکه به یک کنش و فعالیت چندبعدی و همه جانبه و اکوسیستمی متشکل از بخش دولتی، سرمایه گذاران بخش خصوصی، هنرمندان و تولیدکنندگان و همچنین فعالان تجارت و بازاریابی است.
پژوهشگر صنایع خلاق و مدرس دانشگاه افزود: شکل گیری و توسعه بازار صنایع دستی ایران با همه ظرفیت ها و تنوعی که دارد؛ نیازمند بینش و نگرشی جامع و اکوسیستمی از قانون گذاری و سیاست گذاری تا برنامه ریزی اجرایی است.
وی به نبود اکوسیستم اقتصادی در حوزه صنایع دستی اشاره کرد و افزود: گاهی تولیدکنندگان ظرفیت تولید محصول را دارند، اما بازاریاب و فروشنده محصول آنها وجود ندارد؛ گاهی هم بازاریاب و فروشنده کمبود تولید محصول را عامل عدم کسب سهم بازار ریسک پذیری بالا و عدم انعقاد قرارداد بیان می کند؛ این در حالی است که گاهی هم بخش دولتی محدودیت های قانونی و خلاهای حقوقی دارد؛ همه این عوامل مانع شکل گیری یک اکوسیستم اقتصادی در این حوزه است.
پژوهشگر صنایع خلاق و مدرس دانشگاه اظهار داشت: وجود یک اکوسیستم ابعاد و اجزا مختلفی را از آموزش و فرهنگ سازی، از تبلیغات و بازاریابی و تولید محتوا تا راه اندازی رویدادها و نمایشگاه های مهم محلی، منطقه ای و بین المللی و جهانی در کنار هم تجمیع می کند و شکل گیری یک بازار پررونق را در میان مدت تضمین می کند که البته بروز و ظهور چنین اکوسیستمی در حوزه صنایع دستی نیازمند یک همت و اراده ملی است.
مجهز شدن به دانش و فناری و شبکه سازی درس و دستاورد کرونا
مرادخانی با اشاره به تحمیل شرایط سخت شیوع بیماری کرونا به فعالان و هنرمندان صنایع دستی افزود: بزرگترین درس و دستاوردی که این بیماری برای فعالان گردشگری و صنایع دستی داشت اعلام هشدار و آماده باش همیشگی برای هر شرایطی است، کرونا به همه ما به هنرمندان صنایع دستی و فعالان گردشگری آموخت باید به دانش و فناوری روز دنیا آشنا و مجهز باشند و به روز و از امکانات و فناوری های نوین بهره مند شوند.
وی با بیان اینکه در حوزه صنایع دستی هنوز مقداری نسبت به فناوری رویکرد سلبی وجود دارد، افزود: این نگاه ریشه در بررسی نکردن واقع بینانه مسائل و شرایط دارد. نگرش ها اگر تغییر نکند، وضعیت به همین منوال باقی خواهد ماند. البته در دوران کرونا اتفاقاتی هم افتاد، در یک سال و نیم گذشته در شیوع کرونا آنچه به اندک تحرک و پویایی کارگاه های صنایع دستی و هنرهای سنتی کمک کرد بهره مندی از ظرفیت های فضای مجازی بود که مصداق فناوری نوین جهان است.
پژوهشگر صنایع خلاق و مدرس دانشگاه تصریح کرد: دنیای پیش رو عصر شبکه سازی است. هر اندازه مهارت ها و دانش و سرمایه گذاری در این بخش توسعه و افزایش یابد، آینده موفقیت آمیزتری امکانپذیر خواهد بود. میتوان گفت کرونا تجربه شبکه سازی در فضای مجازی را تحقق بخشید و بسیاری از فعالان صنایع دستی به صورت جدی وارد این عرصه شدند.
مطالب مرتبط:
