مصطفی ده پهلوان، سرپرست هیأت باستان شناسی این گورستان تاریخی گفت: گورستان تاریخی شغاب با پهنه ای در حدود ۵ هکتار در شهر بوشهر واقع شده که با توجه به همجواری با محوطه ایلامی تل پی تل و محوطه های ساسانی در بخش کرانه ای شهر بوشهر و ریشهر، به گورستان ایلامی نیز مشهور است.
او افزود: پس از انقلاب جمهوری اسلامی ایران، بررسی و کاوش های محدودی در گورستان شغاب توسط استادان اسماعیل یغمایی (۱۳۶۲)، علی اصغر میرفتاح (۱۳۶۹)، مهدی رهبر (۱۳۷۶) و علی اکبر سرفراز (۱۳۸۳) انجام گرفته است.
این باستان شناس اظهار کرد: با توجه به کاوش های صورت گرفته، سه نوع تدفین شامل گورهای سنگ چین مستطیلی، گورهای چاله سنگی مستطیلی و خمره های اژدری در جهت شرقی غربی این محوطه بدست آمده و با توجه به پژوهش هایی که تا کنون انجام شده است، تمام باستان شناسان اتفاق نظر دارند بیشتر این تدفین ها در بازه زمانی از اواخر دوره اشکانی تا پایان دوره ساسانی قرار می گیرند.
ده پهلوان گفت: در تفسیرهای مختلف آمده است ابتدا جسد در گورهای مستطیلی سنگ چین یا چاله های مستطیلی قرار می گرفته است. دسته ای از این گورها در سنگ های صخره ای و ساحلی از جنس صدف و ماسه با نام محلی «لوماشل» یا بوشهری، حفر و پس از تجزیه جسد، استخوان ها به خمره های اژدری ـ بسیار رایج در تجارت دریایی و سرزمین های ساحلی جنوب ایران ـ منتقل و خمره ها نیز در موازات جهت گورهای سنگی و در پیرامون آنها در میان لایه های ماسه بادی (سیلت) ساحل دفن می شده اند که در تمام این گورها سر جسد و حتی دهانه خمره ها به سمت غرب است.
به گفته سرپرست هیأت کاوش مستقر در این گورستان تاریخی، این محوطه در دهه های گذشته محل دپو نخاله های شهری بوده و به کرات توسط شهرداری مورد خاکریزی و تسطیح قرار گرفته، بخشی از آن به پارک تبدیل شده و بخش هایی نیز در زیر سازه های اداری، تفریحی و اقامتی شهری مدفون شده است، اما در ماههای گذشته مدیران شهری و اداره کل میراث فرهنگی استان بوشهر اقدامات و تمهیداتی برای نجات این گورستان تاریخی در دستور کار خود قرار دادند.
ده پهلوان افزود: نظر به تخریب، محو و آشفته سازی شدید عرصه گورستان شغاب توسط شهرداری، مردم محلی و سایر ارگان های نظامی و شهری و عدم ارائه اطلاعات دقیق و شفاف از محدوده اصلی گورستان در کاوش های پیشین، هدف اصلی در پروژه کاوش گورستان شغاب پیگردی بخش هایی از این گورستان برای جلوگیری از اقدامات ساخت و سازهای شهری و عمرانی و اجرای سایت موزه بود.
او با بیان اینکه در این پروژه ۱۹ گمانه و ترانشه در ابعاد مختلف تعیین شد و مورد کاوش قرار گرفت و در روزهای اولیه کاوش در بخش های زیادی از محوطه برداشت های الکترومغناطیس توسط ایمان خسروی انجام شد، گفت: برخی از ترانشه ها با توجه به نتایج این عملیات تعیین شدند، در برخی ترانشه ها شواهد مهمی از این گورستان بدست آمد که حاوی سبک های مختلف تدفینی و رایج در این محوطه است.
او بیان کرد: با توجه به اینکه هدف اصلی کاوش فاز نخست گورستان تاریخی شغاب ایجاد سایت موزه است، ادامه کاوش در این گورستان و انجام امور حفاظتی و موزه ای به فاز ۲ کاوش موکول شد.
ده پهلوان اهداف اصلی و مهم در نظر گرفته شده برای ادامه کاوش در این گورستان را تعیین عرصه و حریم محوطه گورستان شغاب و حفاظت و صیانت از آن با حمایت و همکاری مستقیم دستگاه های متولی با رویکردی علمی، کاوش بخشی از گورستان و ایجاد سایت موزه پویا، انجام پژوهش های انسان شناسی و باستان سنجی روی بقایای گورستان در صورت پشتیبانی و حمایت مالی، معرفی شایسته میراث ارزشمند کرانه های خلیج فارس و… ذکر کرد.
مطالب مرتبط:
