طرح توسعه مصلا و دست درازی آن به تکیه چهارسوقی در سال ۱۳۹۹ بدلیل مخالفت شدید میراث فرهنگی اصفهان متوقف شد. اگرچه چند روز قبل و بعد از انتشار خبر از سرگیری اجرای این طرح عبدالرضا عرب بافرانی، فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی استان اصفهان از توقف پروژه خبر داد، اما هنوز بیم آن می رود که با اجرایی شدن این طرح در سکوت، تعدادی از قبور از جمله قبر میرزا حسین کشیکچی در تکیه چهارسوقی تخریب شود.
سید علی معرک نژاد، مدیر مجموعه فرهنگی و مذهبی تخت فولاد پیرامون توسعه مصلا با ترس ادامه دار تخریب محوطه تاریخی تخت فولاد اصفهان می گوید: مصلا یکی از تناقضات بزرگی است که در دهه هشتاد در مجموعه تاریخی و میراثی تخت فولاد بوجود آمد. این بنا نطفه ای است که در این مکان گذاشته شد و فرزندی است که بدنیا آمد، اما این فرزند هنوز به دوران بلوغ و تکامل خود نرسیده و رسیدن به بلوغ و تکاملش نیز هزینه های بسیار زیادی را به شهر و مردم تحمیل کرده است.
او ادامه می دهد: یک طرف قضیه این است که در چند سال اخیر مدیریت جدیدی در حوزه اجرایی آن مستقر شده که همت و دغدغه آن اتمام سریع تر این پروژه است، البته پروژه وسیع تر بود، اما در دوره ای اصلاحیه خورده و به دلیل مباحث اقتصادی و فرهنگی کوچک تر شده است. در هر روی، دغدغه مدیریت اجرایی پروژه این است که سریع تر آن را جمع کرده و به خط پایان پروژه برساند که این دیدگاهشان منطقی است و هر فردی در هر پروژه ای باید سریع تر این کار را انجام می داد، چرا که هرچه سریع تر تکلیف این مکان مشخص شده و جمع شود به نفع مردم اصفهان است و نباید مانند چاهی باشد که مدام بخواهند در آن هزینه کنند.
معرک نژاد تصریح می کند: اگر قرار بود درباره این پروژه قبل از اینکه در این محدوده مکانی ساخته شود صحبت کنیم ما نیز جز مخالفان آن بودیم. کار اشتباهی بوده که این پروژه در چنین فضایی و با چنین حجم و معماری انجام شود، اما حالا که انجام شده و به این شکل ساخته، باید با کمترین میزان صدمه و تخریب به بافت به پایان برسد.
مدیر مجموعه فرهنگی مذهبی تخت فولاد می افزاید: به نظر می رسد که در درجه اول میراث فرهنگی نقش بسیار مهمی داشته است، چرا که این محوطه یک مکان میراثی بوده و وظیفه حفاظت و حراست از میراث، فرهنگ و تمدن شهر اصفهان و تخت فولاد که میراث و تمدن بین المللی ماست به عهده اداره میراث فرهنگی بوده و این اداره نباید می گذاشت چنین اتفاقی بیفتد؛ اما به هر دلیلی این اتفاق افتاد.
او با بیان اینکه گام دومی که می تواند نقش بسیار مهمی داشته باشد این است که اداره میراث فرهنگی این صدمه ها و آسیب ها را به حداقل برساند، تأکید می کند: متأسفانه به نظر می رسد در این چند سال اخیر دیدگاه اداره میراث فرهنگی در این زمینه مشخص نیست و مبهم است، این در حالی است که ما هر اقدامی که بخواهیم در مجموعه تخت فولاد انجام دهیم یعنی از جابجایی یک سنگ قبر یا هر تغییر دیگر، با میراث هماهنگ هستیم و دغدغه ما این است که هر اقدام و فعالیتی که در مجموعه تخت فولاد بعنوان فضای تاریخی انجام شود با نظر و اجازه متخصصان حوزه میراث صورت بگیرد، چون می خواهیم حس حاکم به تخت فولاد حفظ شود و چون هدف ما در گام اول حفاظت و حراست و نگهبانی از این مجموعه ارزشمند است.
ضمن اینکه هر نامه ای که از طرف اداره میراث فرهنگی برای ما ارسال می شود دارای یک پاراگراف به این مضمون است که مجموعه تخت فولاد موضوع میراث فرهنگی است و هرگونه مداخله باید با ما هماهنگ شود که من این را خیلی قبول دارم و در همه جای شهر باید اتفاق بیفتد تا هنجاری وجود نداشته باشد، اما متأسفانه به نظر می رسد که این قضیه در حوزه میراث فرهنگی تا حدی مبهم است.
معرک نژاد ادامه می دهد: من مدیر فرهنگی مجموعه تخت فولاد هستم و در حوزه های عمرانی اختیار و مسئولیتی ندارم، اما ما بواسطه دغدغه ای که داریم لااقل می توانیم در این موضوع مطالبه گری داشته باشیم و به عنوان یک مطالبه گر، پروژه های عمرانی و محیط زیستی و فضای سبز تخت فولاد را پیگیری می کنیم. یکی از پروژه هایی که در این یکی دو سال جز دغدغه های ما بوده، تکمیل بخش شمالی مصلاست؛ یعنی جایی که به تکیه صاحب روضات یا همان تکیه چهارسوقی ارتباط پیدا می کند. براساس طرحی که مجریان پروژه مصلا دارند دیوار فعلی گذاشته شده، یک دیوار موقتی است و دقیقاً چسبیده به این دیوار سنگ مزار میرزا حسین کشیکچی قرار دارد؛ یکی از شخصیت هایی که مورد عنایت بسیاری مردم است.
مدیر مجموعه فرهنگی مذهبی تخت فولاد می گوید: طرح مجریان پروژه مصلا این است که اینجا حالت رواق گونه پیدا کند و وقتی این رواق ایجاد شود این محدوده حالت ساماندهی پیدا می کند چون دائماً این موضوع از طرف مردم عنوان می شود که اینجا نه سایبانی دارد نه کسی رسیدگی می کند و دیواره هایش نیز در حال ریزش است. این در حالی است که ما بدلیل تداخل با این طرح نمی توانستیم هیچ کاری بر روی آن انجام دهیم و دوستان مصلا می گویند طرح ما این است که اینجا یک رواق و تا ارتفاع سه متر چند تا یک دیوار زده شود و بالا رود تا تعدادی فضای اداری داخل آن شکل بگیرد. دغدغه ما و صحبتی که ابتدا با دوستان داشتیم این بود که آیا رواق و مداخله ای که انجام شود باعث از بین رفتن سنگ قبوری که داخل مجموعه تخت فولاد است می شود یا نمی شود؟
او می افزاید: نکته دوم این است که این ارتفاع آیا تجاوز به حریم مجموعه تخت فولاد و بویژه تکیه و بقعه صاحب روضاتی که جز بقعه های دوره های قاجار است نیست و به آنها صدمه و خدشه ای را وارد می کند یا نمی کند؟ اینها سؤالات تخصصی است که اداره میراث فرهنگی باید به آنها پاسخ دهد و بدون پاسخ به آنها نمیتوان دست به اجرای طرح توسعه زد.
معرک نژاد خاطرنشان می کند: این موضوع هم در حوزه اختیارات اداره میراث فرهنگی و هم جز وظایف و مسئولیت های این اداره است و هم قدرت آن را دارد و بارها اتفاق افتاده که یگان میراث فرهنگی پروژه های کوچک ما مثل پروژه نرم افزاری تحت عنوان برداشت اطلاعات سنگ قبور را متوقف کرده است، آن هم پروژه ای که با دانشگاه هنر اصفهان انجام دادیم و تمام اطلاعات سنگ قبور را برداشته و ثبت شده و برای کارهای تحلیلی و پژوهشی فوق العاده است، اما اداره میراث فرهنگی روز اول جلوی این کار را گرفت! حالا چطور ممکن است این اتفاق برای پروژه مصلا با این عظمت اتفاق نیفتد و مگر می شود دغدغه آن وجود نداشته باشد!؟ بنابراین یک جای کار ایرادی دارد که امیدوارم مرتفع شود.
معرک نژاد تصریح می کند: طرح توسعه مصلا سال ۱۳۹۹ شروع شد و ما جلوی آن را گرفتیم. بنده شخصاً رفتم و گفتم نمی گذاریم اجرا شود، جنجال شد و درنهایت طرح متوقف شد و دوستان پروژه مصلا ادعا کردند که می رویم و مصوبه را می گیریم. الآن هم ادعای آنها این است که مصوبه را گرفته ایم! در چند روز گذشته مجددا در مصلا مشغول حصاربندی شدند که گشت انتظامات ما خیلی سریع جلوی این کار را گرفت و وقتیکه من با دوستان پروژه عمرانی مصلا تماس گرفته و موضوع را مطرح کردم آنها گفتند مزار میرزا حسین کشیکچی را همین الان جدا می کنند که مردم بتوانند به این مکان بروند و اتفاقاً رویکردشان این است که این محدوده ساماندهی شود و عنوان کردند که هیچ مداخله ای در سنگ قبور ندارند و مصوبه میراث فرهنگی را نیز گرفته اند!
من هم گفتم اگر مصوبه میراث فرهنگی را دارید و واقعاً آن را تأیید کردند پس ما باید جلوی چه چیز را بگیریم!؟ اما بعد دوستان اداره میراث فرهنگی زنگ زدند و گفتند مصوبه ندارند! من هم تعجب کردم که از یک طرف مدیران پروژه مصلا می گویند مصوبه دارند و ازیک طرف مسئولان میراث فرهنگی می گویند مصوبه ندارند! به همین دلیل این موضوع باید پیگیری شود تا کاری که قرار است انجام شود بصورت آگاهانه باشد نه اینکه دوباره کاری انجام شده و مداخله ای صورت بگیرد.
او ادامه می دهد: از یک طرف دغدغه دوستان مصلا به جاست که می خواهند پروژه به اتمام برسد و از آن طرف دغدغه میراث دوستان نیز به جاست که تکلیف اینجا چیست؟ بنابراین لازم است این موضوع شفاف شود و هدف و نیت من هم شفاف سازی است و باید دوستان دغدغمندان و همه مردم بدانند که قرار است چه اتفاقی بیفتد و سطح مداخله چیست؟ و این کار جمع شود. واقعاً هم آنجا نمی تواند در حالت کنونی باقی بماند و قطعاً اگر قرار است این پروژه اصلاحیه بخورد باید اصلاح شود و اگر قرار است اجرا شود باید باز هم بررسی و به اطلاع مردم رسانده شود، اگر هم قرار نیست این پروژه اجرا شود باید آن را مورد بررسی قرار دهند. این حداقل چیزی است که ما از میراث فرهنگی اصفهان انتظار داریم و امیدوارم این اتفاق در چند روز آینده بیفتد.
این سؤال که «آیا مجوزی از سوی اداره کل میراث فرهنگی برای طرح توسعه مصلا صادر شده یا خیر؟» را از علی کامیابی، سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان پرسیدیم و او پاسخ داد: به ما هم گفتند مجوز داریم. ما دیروز متوجه شدیم و یگان حفاظت به آن محل رفت و قرار شد معاونت میراث برود و اگر مجوزی دارند مجوز را ارائه کنند و ببیند چه کسی مجوز داده است. من چند ماه بیشتر نیست این مسئولیت را دارم و آنچه من شنیدم این است که آقای طاهری که معاونت میراث است چنین مجوزی نداده اما از طرف مدیران مصلا چنین چیزی گفته شده و باید ببینیم صحیح است یا صحیح نیست و بررسی کنیم و ببینیم چه چیزی درست است.
او تصریح کرد: البته معاونت میراث بیشتر در جریان است که تا چه اندازه امکان تغییرات در مجموعه تخت فولاد وجود دارد ولی تا جایی که من می دانم محوطه تخت فولاد ثبت میراث فرهنگی است و در مورد محوطه های ثبتی محدودیت های زیادی وجود دارد.
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان ادامه داد: اینکه موضوع فعلی کجای این مجموعه است را من هم نمی دانم. البته به من پیام دادند که متوقف شده تا معاونت میراث بررسی های لازم را انجام دهد و لازم است که از بخش حقوقی وزارتخانه استعلام شود تا من بتوانم به شما جواب قطعی دهم.
کامیابی خاطرنشان کرد: درمجموع ما باید این موضوع را از طریق معاونت میراث فرهنگی بررسی کنیم و اگر سؤالی داشتید با مهندس طاهری معاونت میراث در تماس باشید چون ایشان با توجه به اینکه حدود هشت سال است در این حوزه فعالیت می کنند از محوطه تخت فولاد اطلاعات قوی دارند.
مطالب مرتبط:
