هر شی و اثر به نمایش گذاشته شده در موزه یا نمایشگاه زبان حالی دارد و با بیننده ارتباط برقرار می‌کند که با تعمق و تفکر در آن می‌توان زبان حال اثر مزبور را دریافت و دیدگاه‌های مختلف مربوط به آن را بررسی کرد.
یکی از مهم‌ترین وظایف موزه برقراری ارتباط فرهنگی بازدیدکنندگان با اشیای به نمایش‌گذاشته شده در موزه است.
در واقع باید کوشید تا ارتباطی که میان اثر و خالق آن وجود داشته را به نوعی دیگر به بازدیدکنندگان منتقل کرد که این رویکرد امری دور از دسترس نیست.
موزه تاریخ طبیعی گناباد
موزه تاریخ طبیعی گناباد به همت اداره‌کل محیط زیست استان در محل اداره محیط زیست شهرستان و در خیابان مالک اشتر ایجاد شده است. این موزه دارای بخش‌های مختلف نمایش تاریخ طبیعی، محیط زیست و حیات وحش گناباد است.
در این موزه گونه‌هایی از پستانداران، انواع پرنده‌های آبی و خشک‌زی منطقه، انواع خزندگان و اکوسیستم متنوع شهرستان در معرض دید عموم قرار گرفته است.
موزه باستان‌شناسی گناباد
موزه باستان‌شناسی گناباد در بافت قدیمی قصبه شهر و در ضلع شرقی مدرسه نجومیه در فضای حدود ۱۵۰ مترمربع و در سال ۱۳۷۶ افتتاح شده است. در این موزه آثار و اشیای تاریخی کشف شده از شهرستان و دیگر آثار تاریخی مربوط به خراسان به نمایش درآمده است.
آثار این موزه در بخش‌های مختلفی به نمایش گذاشته شده است. بخشی از آن به آثار فلزی دوره‌های مختلف اسلامی و ظروف به ویژه سفالینه‌ها اختصاص یافته است. بخش دیگری از آن مربوط به سکه، اسناد قدیمی و فرمان‌نامه‌ها، نسخ معارف اسلامی از مشاهیری همچون کلینی و علامه مجلسی است. همچنین کتیبه‌های سنگی مربوط به بنای تاریخی مدرسه نجومیه و دیگر اشیای اهدایی مردم در این موزه به نمایش درآمده است.
اشیاء این موزه ابتدا در یکی از شبستان‌های مسجد جامع و تاریخی شهرستان گناباد در معرض دید عموم قرار داشته و سپس به مکان کنونی منتقل شده است.
موزه آب گناباد
موزه آب گناباد در محل آب‌انبار قدیمی دوره قاجار در مرکز شهر و در حاشیه میدان اصلی احداث شده است. ثبت قنات قصبه گناباد به عنوان اولین اثر ثبتی جهانی در فهرست یونسکو و ضرورت ایجاد موزه‌ای تخصصی با موضوع آب، زمینه تشکیل این موزه توسط اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را فراهم ساخته است.
در این موزه آثار و اشیای تاریخی مرتبط با موضوع آب و فنجان آبی که نقش تقسیم آب را به صورت سنتی بر عهده داشته، به نمایش گذاشته شده است. از بخش‌های اصلی این موزه می‌توان به نمای مجسمه زنده‌یاد غلامرضا نبی‌پور، از مقنی‌های پیشکسوت قنات‌های گناباد، است.
نبی‌پور از سوی وزارت فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور به عنوان یکی از اساتید معنوی ثبت شده است. این موزه در سال ۱۳۹۷ بازپیرایی شده و به شکل جدید مورد بازدید علاقه‌مندان و گردشگران قرار می‌گیرد. برای ورود به محل اصلی موزه باید از چهل پله گذر کرد و به عمق ۲۰ متری مخزن اصلی آب‌انبار که به موزه تبدیل شده است، رسید.
موزه زعفران سنو
موزه تخصصی زعفران در روستا سنو گناباد در سال ۱۳۹۰ افتتاح شده است. این موزه با هدف معرفی و نحوه کاشت، داشت و برداشت زعفران شکل گرفته است. این موزه در روستای گردش‌پذیر سنو ایجاد شده و در آن مراحل کاشت پیاز زعفران و مراحل برداشت گل آن در معرض دید عموم قرار می‌گیرد.
این موزه در محل یکی از حمام‌های قدیمی روستا به وسعت ۱۸۰ متر مربع ایجاد شده که با توجه به فضای موجود دیگر این ساختمان قابل گسترش است. این حمام متعلق به دوره صفوی است که با توجه به عدم استفاده تغییر کاربری پیدا کرده است.
علاوه بر نمایش مواردی که بیان شد، اتاق‌هایی از این موزه به نمایش و نحوه زندگی کشاورزی در این روستا با تأکید بر فصل برداشت زعفران و وسایل و ابزار کار کشاورزی و مردم‌شناسی اختصاص یافته است.
روستای سنو در فاصله ۲۴ کیلومتری از گناباد قرار دارد. این موزه به همت دهیاری روستا و اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان ایجاد شده است.
منبع:
پهلوان، مهرآسا؛ ۱۳۹۸؛ کتاب موزه‌ها و مجموعه‌داران خراسان رضوی؛ انتشارات درج سخن
مطالب مرتبط:
