رضا ایاز، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ساوه با اشاره به اینکه مرمت و بازسازی بنای تاریخی مسجد جامع ساوه به ۵۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد، اظهار کرد: در سال ۱۳۹۹ بالغ بر دو میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال اعتبار از محل اعتبارات ملی و استانی صرف مرمت این شاهکار تاریخی شده است.
وی با اشاره به اینکه در سال گذشته عملیات موریانه زدایی، سبک سازی و کاهگل بام مسجد، بندکشی قسمت های آسیب دیده، تخلیه و مرمت آجرهای فرسوده شبستان ها و نورپردازی محوطه داخلی انجام شد، افزود: با ادامه عملیات مرمت این بنای ارزشمند تاریخی، در سال جاری کار بندکشی و اندود ضلع جنوبی، بدنه های فرسوده و کاهگل عایق بام به متراژ ۱۴۰۰ متر، خالی کردن بندهای فرسوده و بندکشی مجدد، تعویض آجرهای فرسوده و بخش های مورد نیاز انجام خواهد گرفت.
ایاز پیرامون آغاز مجدد عملیات مرمت مسجد جامع ساوه گفت: مسجد جامع ساوه به عنوان نگین انگشتری تاریح این دیار قدمتی هزار ساله دارد و به عقیده کارشناسان امر به نظر می رسد که مسجد اولیه بر بنای قدیمی تری ساخته شده است به این معنی که از مصالح مسجد قدیمی تر یا بنای قدیمی تری مانند آتشکده در معماری مسجد شبستانی استفاده شده و در واقع وجود ۱۷ لایه تاریخی در داخل گنبدخانه و فضای همجوار آن دلیلی بر این ادعاست.
وی با بیان اینکه مسجد اولیه در واقع مسجدی شبستان دار بوده و عمده مصالح به کار رفته در آن شامل خشت می شود، گفت: شواهد حاکی از آن است که دوره ساخت مسجد شبستانی به سبک خراسانی و رازی مربوط به دوران آل بویه یا دیلمان است و پس از دوره آل بویه و استقرار سلجوقیان، عملیات ایوان سازی و ساخت مناره در مسجد جامع ساوه نیز آغاز شد و در واقع از قرن ششم هجری این مسجد دارای ایوان، گنبد، گنبدخانه و مناره شده است.
او گفت: یکی از ویژگی های خاص مسجد جامع ساوه و معماری این دوره، استفاده زیاد از تزئینات آجری است که در کتیبه ها و تزئینات مناره و برخی از قسمت های مسجد قابل رویت است. این مسجد در دوره های مختلف تاریخی با اضافه شدن تزئینات و معماری خاص هر دوره همچنان به حیات و کارکرد اصلی خود ادامه داد، در دوران پهلوی اول با توجه به رونق مناطق و مساجد مرکز شهر ساوه بدلیل تراکم جمعیت و مراکز اقتصادی حول آن، برگزاری آئین های مذهبی از جمله نماز جمعه از مسجد جامع به مسجد انقلاب واقع در میدان انقلاب این شهر منتقل شد.
ایاز تصریح کرد: مرمت مسجد جامع ساوه در زمان پهلوی دوم با حضور تیمی از متخصصین ایتالیایی آغاز و پس از انقلاب متوقف شد و پس از مدتی مرمت توسط سازمان میراث فرهنگی کشور مجددا در دستور کار قرار گرفت.
وی با اشاره به اینکه معماری مسجد جامع ساوه مربوط به قرون اولیه اسلامی است و سبک و هنر به کار گرفته شده در آن نشان دهنده ذوق هنرمندان دوره های مختلف تاریخی است، افزود: یک صحن و گنبد، دو ایوان و یک مناره، محراب های متعدد و قدیمی با خطوط کوفی از دوره صفویه با خط ثلث از ویژگی های این بنای تاریخی است.
رئیس میراث فرهنگی و گردشگری ساوه همچنین از ثبت ۵ اثر تاریخی طی یک سال گذشته در این شهرستان خبر داد و گفت: خانه نادری، خانه مقدس زاده و خانه جوکار از جمله بناهای تاریخی ساوه هستند که سال گذشته ثبت آثار ملی شدند.
او گفت: در ساوه ۴۲۵ اثر تاریخی وجود دارد که ۱۲۰ اثر از این تعداد به ثبت آثار ملی رسیده است و کاروانسرای باغ شیخ که یکی از بناهای دوره زندیه است و علاوه بر فضای کاروانسرایی دارای یک آب انبار، حسینیه و محراب است، نیز در انتظار ثبت جهانی است.
رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ساوه اظهار کرد: عملیات مرمتی دیوار تاریخی و بزرگ ساوه به اتمام رسید. با توجه به تاریخی بودن این دیوار، عملیات مرمتی و اجرای عایق کاهگل باقیمانده بارو با اعتبار ۱۵۰ میلیون ریال در دستور کار قرار گرفت که اخیرا این پروژه به پایان رسید.
وی با اشاره به اینکه در گذشته دیوار تاریخی و بزرگ شهرها تحت عنوان بارو شهرت داشت و ساوه نیز از جمله شهرهای دارای بارو بوده است، بیان کرد: در گذشته، شهرها عموما دارای چند دروازه بودند که نگهبانانی از آنها حفاظت می کردند، در واقع تردد از طریق دروازه های شهر انجام می گرفت که شبها بسته می شدند، تردد ممنوع بود و توسط محافظان نگهبانی می شدند.
ایاز با اشاره به اینکه تمامی دیوارهای دفاعی مناطق کویری از مصالح خشتی بوده اند، گفت: شهرها در گذشته توسط دیوار بزرگ یا بارو محافظت می شدند و عمدتا خندقی عمیق در بیرون دیوار احداث می شد تا حالت دفاعی در مقابل مهاجمین تقویت شود و در واقع تا اواخر دوران قاجار شهرها دارای دیوار دفاعی بودند.
وی تصریح کرد: ساوه نیز در جنوب خود دارای دیوار بزرگ یا بارو است که در واقع کارکرد اصلی آن دفاعی و محافظت از شهر بوده و قدمت آن نیز به دوره قاجار باز می گردد که در ششم بهمن ۱۳۹۷ با شماره ۳۲۳۰۰ در فهرست آثار ملی قرار گرفت.
مطالب مرتبط:
