نشست خبری دو نمایشگاه جدید موزه هنرهای معاصر تهران با حضور هادی مظفری (مدیرکل هنرهای تجسمی)، احسان آقایی (رئیس موزه هنرهای معاصر تهران)، شهریار حاتمی (کیوریتور نمایشگاه «نهان بر عیان») و امیر راد (کیوریتور نمایشگاه «پرسونا») در محل موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد.
در ابتدای این نشست، مدیرکل هنرهای تجسمی پیرامون اینکه باغ مجسمه موزه هنرهای معاصر باز می شود، گفت: نورپردازی مجسمه های موزه آغاز شده و ظرف یک ماه آینده با اتمام نورپردازی، درهای باغ مجسمه به روی عموم مردم باز خواهد شد و بخش دیگری از آثار موزه در معرض دید علاقمندان هنر که همیشه مشتاق دیدن آنها بودند، قرار می گیرد. این کار با حمایت سازمان زیباسازی شهر تهران انجام می شود و براساس مصوبه هیات مدیره سازمان زیباسازی، ساختمان موزه نیز در دستور کار نورپردازی قرار گرفته و با این اتفاق موزه به صورت نگینی در شبهای تهران می درخشد.
او با بیان اینکه برنامه یک ساله موزه تنظیم شده و تا پایان سال ۱۴۰۰ هفت نمایشگاه در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار می شود، گفت: پیش از این هر سه ماه یک نمایشگاه برگزار می شد و تعداد نمایشگاه ها در طول سال از چهار نمایشگاه تجاوز نمی کرد، اما با برنامه ریزی های صورت گرفته سالانه بین هفت تا هشت نمایشگاه برگزار خواهیم کرد.
مظفری پیرامون اینکه باغ مجسمه موزه هنرهای معاصر باز می شود، ادامه داد: تا پایان تابستان کانون های موسیقی معاصر، نیومدیا، معماری و شهر، سینما و کانون دیزاین فعالیت خود را آغاز می کنند. علاوه بر این همانطور که وعده داده بودیم مراحل آماده سازی چاپ ۶ جلد کتاب نفیس موزه در حال انجام است و چاپ دو کتاب به اتمام رسیده و سایر کتاب ها زیر چاپ هستند. قصد داریم در مرداد این کتاب ها را رونمایی کنیم.
همچنین مدیر موزه هنرهای معاصر تهران با بیان اینکه از این پس موزه در ادوار مختلف میزبان دو نمایشگاه همزمان خواهد بود، گفت: یکی از این نمایشگاه ها به بخشی از گنجینه موزه اختصاص خواهد داشت و دیگری یک نمایشگاه پژوهشی است. دو نمایشگاهی که بزودی آغاز به کار خواهند کرد زمان افتتاح متفاوتی خواهند داشت و به این ترتیب نمایشگاه «نهان بر عیان» روز ۱۸ خرداد و نمایشگاه «پرسونا» روز ۲۵ خرداد افتتاح می شود.
پیوند علم و نگارگری در سده های ۸ تا ۱۱ هجری
در ادامه شهریار حاتمی، کیوریتور نمایشگاه «نهان بر عیان» گفت: این نمایشگاه حاصل یک پروژه پژوهشی است که از سال ۹۶ کار روی آن را آغاز کرده ام و به پیوند علم و هنر در سده های ۸ تا ۱۱ هجری و به صورت تخصصی در زمینه نگارگری می پردازد.
حاتمی ادامه داد: این نمایشگاه به صورت تخصصی بر روی هندسه تصویر کار می کند و هدف از این پژوهش آن بود که بدانیم هندسه دانان ایرانی چه کسانی بودند و نگارگران در آن زمان از چه علمی در کارهای خود استفاده می کردند. نتیجه این پژوهش نشان می دهد دستور زبان مشترکی در همه هنرهای ایران از نگارگری، قالیبافی، معماری و… وجود دارد که همگی ریشه در هندسه دارند.
او با بیان اینکه در این نمایشگاه ابتدا با تاریخ تصویری ۳۰۰ ساله نقاشی ایران مواجه می شویم، گفت: اولین کتابی که در این نمایشگاه بررسی می شود کتاب جامع التواریخ رشیدی است که ابتدای قرن ۸ هجری در ربع رشیدی تصویر شد. این نقطه آغاز پروژه ماست و تا شاهنامه شاه عباسی در ابتدای قرن یازده هجری پیش می رود. در بخش های مختلف این نمایشگاه لایه های متفاوت از این پژوهش در دسترس علاقمندان قرار می گیرد و معرفی ریاضیدانان و هندسه دانان ایرانی، ابزار کار آنها، رابطه هندسه درون تصویر، حضور گره در نقاشی ایران، آنالیز رنگی و… از جمله مسائلی است که در بخش های مختلف نمایشگاه ارائه می شود.
نمایش آثار موجود اندی وارهول در موزه هنرهای معاصر
امیر راد نیز درباره نمایشگاه «پرسونا» اظهار کرد: برای نمایش بخشی از گنجینه موزه تصمیم گرفتیم مجموعه ای از آثار اندی وارهول را بررسی کنیم. این نخستین بار است که همه کارهای وارهول که در موزه هنرهای معاصر موجود هستند در کنار هم و مستقل از سایر آثار گنجینه به نمایش درمی آیند. به عنوان کیوریتور پیشنهاد من این بود که وقتی قرار است آثار وارهول به تنهایی به نمایش درآید بهتر است خوانش دیگری از این مجموعه آثار برای مخاطبان ایجاد کنیم.
او با اشاره به نام نمایشگاه گفت: مفهوم کلی پرسونا تصویری است که ما در موقعیت های گوناگون از خودمان ارائه می دهیم و به معرفی خود می پردازیم. مانند ماسک و نقابی که بر چهره داریم. ایده خوانش آثار وارهول نیز چنین است که این آثار تکثیر پرسوناهای مختلف وارهول هستند و با خوانش دیگری از این آثار می توانیم به حقیقت او پی ببریم. این خوانش کمک می کند لایه هایی که بطور معمول از وارهول می شناسیم را کنار بگذاریم و به تصویر درست تر و شناخت بهتری از هنرمند و آثارش برسیم.
نمایش برگ هایی از شاهنامه که تا بحال نمایش داده نشده
در ادامه حاتمی در پاسخ به سوالی در این باره که چرا باید رویداد پژوهشی با موضوع نگارگری در موزه هنرهای معاصر برگزار شود، گفت: یکی از فعالیت های اصلی موزه ها فعالیت پژوهشی است و نمیتوان گفت چون اینجا موزه هنرهای معاصر است نمی توان کار غیر معاصر در آن نمایش داد. ضمن اینکه در کشور ما هیچ مکان مناسب دیگری برای ارائه این پروژه وجود ندارد. درعین حال با توجه به اینکه در گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران شاهنامه شاه طهماسبی نگهداری می شود ما در این پروژه توانستیم برگ هایی از این شاهنامه را که تابه حال نمایش داده نشده بودند و در ارتباط با این پژوهش هستند به نمایش بگذاریم.
حاتمی افزود: هدف این پژوهش معرفی علومی است که هنرمندان گذشته ما با آن در ارتباط بودند اما به مرور زمان استفاده از آنها در هنر ایران بسیار کمرنگ شده است و آگاهی عمومی از آنچه ما اسمش را نگارگری می گذاریم بسیار پایین است. هنر ایران در یک دوره ۳۰۰ ساله به شکوفایی رسید و پس از آن که تحت تاثیر غرب قرار گرفت نوع نگاه هنرمندان به تصویر نیز تغییر کرد. امروزه حتی اگر هنرمندی برداشتی از هنر کهن ایران داشته باشد صرفاً برداشتی سطحی است زیرا از ریشه ها و اصول آن نقاشی اطلاعی ندارد. این نمایشگاه می تواند به هنرمندان امروز کمک کند شناخت بهتری از ریشه های هنر ایران داشته باشند.
سپس احسان آقایی نیز در این زمینه گفت: ما باید خوانشی از هنر گذشته داشته باشیم تا بتوانیم به هنر مدرن و معاصر برسیم، اما در ایران ورود ما به مدرنیسم با شناخت نبود. هنر کهن ما را همیشه غربی ها به ما معرفی کرده اند و در نتیجه ما نتوانستیم خوانش درستی از آن داشته باشیم که بتوانیم در هنر امروز خود از آن استفاده کنیم. کنار گذاشتن هنر کهن باعث شده ما با هنر معاصری مواجه باشیم که هیچ ریشه ای در تاریخ ما ندارد و این اتفاق در هنر هیچ کجای دنیا دیده نمی شود.
آقایی ادامه داد: در ایران هنوز بسیاری از مردم با هنر معاصر ارتباط ندارند، زیرا اتصالی میان این هنر با گذشته و فرهنگ ما وجود ندارد. حتی گرته برداری هایی که هنرمندان معاصر از هنر گذشته کرده اند همراه با غلط هایی است که از سوی غربی به ما ارائه شده است. وقتی هیچ نهادی در کشور ما وجود ندارد که چنین فعالیت پژوهشی انجام دهد، موزه هنرهای معاصر به عنوان یک نهاد پژوهش محور باید این غلط ها را اصلاح کند تا هنرجویان و هنرمندان بتوانند با سابقه هنری کشور آشنایی پیدا کنند و آن را در هنر معاصر استفاده کنند.
راد نیز درباره این موضوع بیان کرد: اگرچه نام این موزه، هنرهای معاصر است اما آثاری که در گنجینه موزه وجود دارد کارهای مدرنیستی است و در زمان فعلی دیگر آثار معاصر نیستند. حال ما قصد داریم از کارهای مدرنیستی یک خوانش معاصر انجام دهیم. در نمایشگاه نهان بر عیان نیز همین اتفاق می افتد و از یک امر کلاسیک یک خوانش معاصر ارائه می شود. این کاری است که در رویدادهای پژوهشی موزه های بزرگ دنیا انجام می شود و آن ها به خوانش های معاصر از دوره های مختلف هنری می پردازند.
او درباره جایگاه کیوریتوری و نوع فعالیتی که در نمایشگاه پرسونا انجام شده، گفت: کیوریتور بطور مشخص ایده ای دارد که می خواهد آن را به دیگران منتقل کند و به واسطه آثار هنری که در اختیارش هست می تواند این کار را انجام دهد. یکی از ابزارهای کیوریتور در موزه ها ایجاد فضا است، یعنی تبدیل کردن یک مکان به فضایی برای انتقال ایده. این کار می تواند با استیتمنت ها، نحوه چینش آثار و… انجام شود. یکی از کارهای رایج در تمام موزه های سراسر جهان این است که یک خوانش جدید از مجموعه آثار یک هنرمند قدیمی اتفاق می افتد. بنابراین قرار نیست که در این نمایشگاه ها اثر جدیدی ارائه شود بلکه چگونگی چینش آثار در کنار هم و پیشنهاد برای نحوه خوانش این مجموعه، نگاهی است که کیوریتور ارائه می دهد.
راد افزود: در این نمایشگاه ۷ اثر از وارهول به نمایش درمی آید که البته بعضی از آنها پورتفولیو و خود شامل چند اثر هستند. کتاب پژوهشی این نمایشگاه نیز حاوی جستارهایی است که توسط گروه نویسندگان به سرپرستی آیدا مرادی آهنی نوشته شده اند.
مظفری نیز در سخنانی بار دیگر بیان کرد: برای هر دو نمایشگاه کتابهای پژوهشی نیز منتشر می شود و محمدرضا اصلانی، فرح اصولی و شهریار حاتمی شورای هنری نمایشگاه نهان بر عیان هستند.
او همچنین درباره مرمت موزه نیز توضیح داد: موزه ها موجودی زنده هستند و عقیده دارم کار مرمت موزه هیچ وقت تمام نمی شود، بنابراین همیشه باید کارهای لازم برای ایجاد شرایط بهتر در موزه را انجام داد. یکی از وظایف دفتر طرح های عمرانی وزارت ارشاد در سال ۱۴۰۰ این است که سیستم اطفای حریق موزه را تغییر داده و سیستم های جدید و بروز را نصب کند.
مطالب مرتبط:
