«گردشگری سلامت ایران در مقایسه با کشورهای منطقه و شرق آسیا، رتبه خیلی خوبی ندارد و اکسپو دبی می‌تواند برگ برنده‌ای برای ایران باشد.»
این مطلب بخشی از اظهارات دکتر سعید هاشم‌زاده ـ رییس پیشین اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت ـ در مقدمه اهمیت حضور بخش‌های مختلف گردشگری ایران در اکسپو دبی است؛ نمایشگاهی که با یک سال تاخیر و تا هفته دیگر در امارات، شهر دبی برگزار خواهد شد.
اکسپو از جمله فضاهایی است که می‌تواند به گردشگری پس از حدود یک سال و نیم وقفه، رکود و زیان اقتصادی، حیاتی دوباره بدهد. گردشگری ایران امسال قرار است در اکسپو دبی حضور داشته باشد، اما این‌که بخش‌های مختلف گردشگری چگونه قرار است از این حضور بهره‌برداری کنند، محل پرسش است.
هاشم‌زاده که در حوزه گردشگری سلامت فعال بوده و نقشی اثرگذار بر تصمیم‌گیری‌های این حوزه داشته است، درباره ضرورت حضور و تمرکز بخش گردشگری سلامت در اکسپو دبی با وجود رقبای سرسخت بین‌المللی در این رویداد، گفت: همه‌گیری کرونا در یکی دو سال گذشته، صدمه بسیاری به صنعت گردشگری وارد کرد. خیلی از نمایشگاه‌های بین‌المللی کنسل شد. این موضوع در کشور ما نمود بیشتری هم داشت؛ چراکه به دلیل پیک‌های پی در پی کرونا، بسیاری از شرکت‌های فعال در حوزه گردشگری خصوصا حوزه گردشگری درمانی، تعطیل شدند و مراکز درمانی هم در ایران رمق و تمایل‌شان را برای فعالیت و یا حضور در رویدادهای بین‌المللی اندکی که باقی مانده‌بودند، از دست دادند. بنابراین فضای گردشگری سلامت و به‌ویژه خدمات سلامت بین‌المللی، دچار یک رکود فراگیر شد، اما به هرحال باید از این رخوت و رکود گذر کرد.
او درباره اهمیت حضور بخش گردشگری سلامت ایران در این رویداد بین المللی با توجه به نوپا بودن، اظهار کرد: در فضای نمایشگاهی مثل اکسپو دبی که جهانی برگزار می‌شود، رقبا را می‌شناسید و آن‌ها را رصد می‌کنید و می‌توانید ببینید که این رقبا در فضای این صنعت چه نوآوری‌هایی انجام می‌دهند و چه اقداماتی می‌کنند. بحث دیگر این است که به غیر از رقبا، شما با بازیگران دیگر صحنه، یعنی با کسانی که ذی‌نفع هستند هم آشنا می‌شوید. منظورم فعالان، کارشناسان و پزشکان و افراد حرفه‌ای حوزه پزشکی است که در این صنعت کار می‌کنند و شما در اکسپو می‌توانید با آن‌ها ارتباط برقرار کنید. علاوه بر این تخمین زده می‌شود که اکسپو حدود ۲۵ میلیون بازدیدکننده داشته باشد. بنابراین با مردم کشورهای مختلف هم در ارتباط قرار می‌گیرید، یعنی در مجموع اگر به عنوان یک شرکت، یک بیمارستان یا آژانس و هتل، در نمایشگاهی مثل اکسپو دبی شرکت کنید، هم با طرف‌های تجاری شامل پزشکان و شرکت‌ها در ارتباط فعال و هم‌افزا قرار می‌گیرید و هم اصلی‌ترین مشتریان این صنعت، یعنی مردم را ملاقات می‌کنید.
وی افزود: اکسپو ابعاد چندگانه‌ای دارد که هریک به نوبه خود برای صنعت گردشگری سلامت ایران حکم برگ برنده را دارد. از این‌ها گذشته، نمایشگاه اکسپو که از آن به عنوان المپیک فرهنگی نام برده می‌شود، یک اتفاق خیلی مهم و جذاب است که باید از ظرفیت‌های آن به طور جدی استفاده کنیم.
هاشم‌زاده ادامه داد: سطح این نمایشگاه بین‌المللی به قدری بالا است که به دشواری می‌توان در بین رویدادهای دیگر بین‌المللی، نظیری برای آن یافت. دیگر رویدادها به گرد پای آن هم نمی‌رسند. در حوزه خدمات سلامت بین‌المللی نیز این اکسپو، اتفاقی ویژه است که باید به طور جدی در آن حضور داشت.
او گفت: یک بُعد خیلی مهم در نمایشگاه اکسپو از دید من آموزش است، یعنی بازیگران یا فعالان حوزه گردشگری سلامت در جریان این نمایشگاه می‌توانند یاد بگیرند که چطور باید جهانی بیاندیشند و جهانی کار خود را رونق دهند و توسعه صنعت گردشگری ایران را رقم بزنند؛ چراکه نمایشگاه پر است از شرکت‌های موفق صنعت توریسم درمانی که در سطوح خیلی بالا فعالیت می‌کنند و هیچ چیز نمی‌تواند آن‌ها را متوقف کند.
او همچنین بیان کرد: در این نمایشگاه بازیگران توریسم پزشکی ایران می‌توانند یاد بگیرند که چطور باید کسب و کار خودشان را در این صنعت با شرایط پساکرونا سازگار کنند. یا دنیای فوق دیجیتالی امروز صنعت گردشگری را ببینند و متوجه شوند که دیگر وقتش رسیده که از روش‌های سنتی گردشگری سلامت عبور کنند. نوآوری‌های جهانی را ببینند و تفکر نوآورانه را یاد بگیرند. همه این‌ها درس‌هایی است که یک شرکت یا فعال گردشگری سلامت ایرانی می‌تواند از حضور در نمایشگاه اکسپو دبی بگیرد.
هاشم‌زاده درباره میزان شانس رقابت بخش گردشگری سلامت ایران بدون حضور در بازار بین‌المللی، گفت: مسلما شانسی وجود نخواهد داشت. یکی از وجوه خیلی مهم نمایشگاه‌ها همین است، یعنی کمک به حفظ حیات حوزه‌های مختلف که سویه‌ای بین‌المللی دارند. نمایشگاه اکسپو جایی است که شما یک پیام آشکار به بقیه رقبا، شرکت‌ها و بیمارستان و در سطح کلان‌تر به بقیه کشورها می‌دهید و آن هم این است «من هم در این صنعت حرفی برای گفتن دارم». قاعدتاً وقتی شما اعلام حضور می‌کنید باید یک‌سری از قوانین و مقررات این حوزه را بپذیرید و باور کنید که در این محیط با بقیه این بازیگران باید رقابت کنید و یک رقابت سالم هم انجام بدهید.
وی افزود: صرف این حضور، باعث می‌شود به نقاط ضعف خود پی ببرید و خودتان را ارتقاء بدهید تا به سطح بقیه بازیگرها برسید. وقتی به رتبه گردشگری سلامت ایران در بین سایر کشورهای عمده مقصد گردشگری سلامت نگاه می‌کنیم می‌بینیم که ما رتبه خیلی خوبی در مقایسه با سایر کشورهای منطقه و کشورهای شرق آسیا نداریم، از این جهت اکسپو فرصت نمایشگاهی بسیار خوبی است برای آموختن، چراکه در آن تقریبا تمام غول‌های فعال در این صنعت که از ما بالاتر هستند حضور دارند و ما می‌توانیم از تجارب این کشورها استفاده کنیم تا جایگاه خودمان را در رتبه‌بندی‌های جهانی ارتقاء دهیم.
رییس پیشین اداره گردشگری سلامت درباره این‌که تاثیر حضور ایران در نمایشگاه‌های بین‌المللی به نفع ارتقاء جایگاه گردشگری سلامت و رتبه کشور در این بخش، اظهار کرد: در هر یک از رویدادهای بین‌المللی تلاش‌هایی شده تا نمایندگانی از کشور ما حضور پیدا کردند. آن‌ها هم در حد توان خود سعی کردند از این فرصت‌ها استفاده کنند، مثلا در بیشتر رویدادهای بین‌المللی که معمولا در هند، ترکیه و کشورهای غرب آسیا برگزار شده، فعالان گردشگری سلامت ایرانی توانسته‌اند در کارگاه‌های جانبی شرکت کنند و از دیدن رقبا و شبکه‌سازی‌های بین‌المللی سودی نصیب این صنعت کنند. منتها این کار هرگز نتوانسته به صورت سیستماتیک و سازمان‌یافته انجام شود، یعنی دانشگاه علوم پزشکی یا در سطح بالاتر وزارت بهداشت هیچ‌وقت گروهی از بیمارستان‌ها یا گروهی از افراد را فقط به قصد این‌که به تجربه‌شان اضافه شود یا روش‌هایی نوین را یاد بگیرند و یا این‌که در کارگاه‌های جانبی این رویدادها حضور پیدا کنند برای شرکت در این رویدادها حمایت نکرده است. اگر هم اتفاق افتاده در حد یکی دو تا بیشتر نبوده است. یک حرکت فرعی بوده است و نتوانستیم آن را به صورت یک جریان سیستماتیک و ساختاریافته جا بیاندازیم.
وی اضافه کرد: اگر این جریان وجود داشت چه بسا مورد توجه آژانس‌ها، استارتاپ‌های گردشگری سلامت و بیمارستان‌ها قرار می‌گرفت و آن‌ها درمی‌یافتند که چقدر حضور در رویدادهای بین‌المللی در درجه اول برای یادگیری و در درجه دوم برای نمایش دستاوردها و پیداکردن بازار آژانس‌ها حائز اهمیت است. حتی این ادبیات می‌توانست شکل بگیرد که هرکدام از بازیگران اصلی حوزه گردشگری درمانی کشور چه ظرفیت‌هایی را می‌توانند در بازارهای جهانی فعال کنند.
هاشم‌زاده بیان کرد: یکی از مبانی مهم بازاریابی و مارکتینگ را در عرصه خدمات سلامت بین‌الملل در دنیا بحث شبکه‌سازی می‌دانیم. بنابراین این مهم است که مثلا بیمارستان‌ها به سمت شبکه‌سازی با بیمارستان‌های مشابه بروند، البته منظورم از مشابه به لحاظ عملکرد در حوزه خدمات سلامت بین‌الملل است و نه از نظر خدماتی که ارائه می‌دهند. آن‌وقت همان‌طور که یک بیمارستان درون شبکه‌ای از بیمارستان‌های داخل کشور است و ارتباطاتی درون شبکه‌ای دارند، می‌تواند به شبکه‌ای از بیمارستان‌های خارج از کشور بپیوندد، حتی در کشورهای رقیب.
وی افزود: این شبکه‌ها اگرچه رقیب هستند، ولی در درون خودشان هم‌افزایی ایجاد خواهند کرد. در بین شرکت‌های گردشگری سلامت هم این شبکه می‌تواند ایجاد شود. در بین آژانس‌های مسافرتی هم می‌تواند ایجاد شود. این یک تجربه اثبات‌شده است. علاوه براین شما با ارتباطاتی که در طول یک نمایشگاه پیدا می‌کنید به واسطه آدم‌هایی که آن‌جا آشنا می‌شوید یا بقیه بازیگرها مثل بیمه‌های بین‌المللی می‌توانید تجارتتان را در کشورتان گسترش بدهید. همین‌طور می‌توانید با مدیا (نه فقط فضای مجازی، مدیای تصوری یا مدیای مکتوب) هم وارد مذاکره شوید، یعنی با بقیه بازیگران عرصه تبلیغات در عرصه خدمات سلامت بین‌الملل آشنا شوید و وارد تصویرهای تلویزیون‌ها و شبکه‌های تصویری جهانی شوید و آن‌جا تبلیغاتتان را ارائه بدهید. در فضایی مثل نمایشگاه اکسپو همه این پتانسیل‌ها و حتی بیشتر از آن، وجود دارد. هر جنبه‌اش می‌تواند برای کسب‌وکار شما زمینه توسعه بازار و هم‌افزایی باشد.
او یادآور شد: در اکسپوی امسال که در دبی برگزار می‌شود، جایگاه ویژه‌ای برای گردشگری سلامت تعریف شده است، تا این لحظه می‌دانم که در دی‌ماه در حاشیه اکسپو در بحث سلامت یک بخش جداگانه تعریف شده است، اما از جزئیات بیشتر آن اطلاع ندارم.
هاشم‌زاده درباره شیوه حضور در اکسپو برای فعالان گردشگری سلامت، گفت: تنها لازم است به آن‌ها یادآوری کنم که خدمات سلامت بین‌الملل متاثر از جریانات سیاسی یا اجتماعی کشورها است، از همین رو صنعت ظریف و شکننده‌ای است و خیلی زود ممکن است تحت تاثیر عوامل خارجی قرار بگیرد. داستان اپیدمی کرونا نمونه‌ای از آسیب‌پذیری صنعت خدمات سلامت بین‌الملل را نشان داد، هرچه ما با قدرت بیشتری در اکسپو حضور پیدا کنیم و دستمان در نمایشگاه‌های این‌چنینی پرتر باشد، از شدت این شکنندگی کاسته خواهد شد و در اتفاقات بعدی آسیب‌پذیری کمتری را تجربه می‌کنیم.
وی افزود: در گذشته به شیوه خودمان و کاملا سنتی در این زمینه کار کردیم. لازم است بازنگری کلی داشته باشیم. کرونا لزوم این بازنگری را جدی‌تر کرده است، زیرا در سایه کرونا کارها خیلی بیشتر مبتنی بر اینترنت شد و خدمات سلامت بین‌الملل هم از این امر مستثنی نیست. بهتر است تجارب بین‌المللی را پیش چشم داشته باشیم و با توجه به آن‌ها، هم‌پای رقبا در این عرصه فعالیت کنیم.
هاشم‌زاده نمایشگاه اکسپو دبی را فرصت استثنایی و کلاس آموزشی بزرگی دانست و بیان کرد: این نمایشگاه فرصتی است برای قیمت‌گذاری خدمات، شبکه‌سازی و ارتباط با مشتریان و مذاکرات دوجانبه. همه این عرصه‌ها بسیار مهم و حیاتی است، البته اگر فعالان گردشگری سلامت این فرصت را غنیمت بشمارند.
مطالب مرتبط:
