در ۴۵ کیلومتری شهر سرخس کاروانسرای قرار دارد که معماری آن به سبک رازی ساخته شده معمار آن استاد محمد طرائقی سرخسی بوده است کاروان سرای شرف در جاده ابریشم و شش کیلومتری جاده سرخس – مشهد کنونی و بعد از تپه‌های کم ارتفاع روستای شورلق قرار گرفته است. شکل این رباط از دور به دژی بزرگ شبیه‌است از داخل به مانند یک کاخ جلوه می‌کند. رباط شرف از بناهای مهم و گرانبهای دوره سلجوقی در زمینه معماری ایران است. وجود چندین کتیبه در بنا بیانگر این بوده است که بنا مربوط به اوایل سده ششم هجری و سال ۵۰۸ هجری قمری است. رباط شرف ۴۶۴۴ مترمربع مساحت دارد و پلان مستطیل شکلی دارد که از دور همانند قلعه به نظر می رسد اما با نزدیک شدن به آن کاروانسرایی باشکوه را خواهید دید که از وروی باشکوه با سردری زیبا وارد از شما استقبال می کند.
رباط شرف از دو حیاط چهار ایوانی که صلیبی شکل است تشکیل شده، حیاط اول مستطیل شکل و دو طرف آن را تالاری جهت اقامت نگهبانان قرار داده اند. بر دو ضلع دیگر حیاط ، ایوانی هایی با دو اتاق است ، قبل ازحیاط دوم دالانی با سردربلند می باشد که دو طرف این دالان راهی است که یکی به مسجد و دیگری به تالار مستطیل شکل راه پیدا می کند .
حیاط دوم درجلوی اتاق ها قرار دارد که دارای رواقی است که حیاط را دور می زند و یک حوض بزرگ در وسط آن دیده می شود. در انتهای حیاط ، قسمت اصلی بنارا خواهید دید و در پشت ایوان انتهایی آن ، محوطه ای چهارگوش با ۳ درب است. روبه روی این ایوان، قسمت شاه نشین را داریم که طرف راست آن به اصطبل و طرف چپ بنا ، به اتاق ها و حیاط های خصوصی راه دارد.
چیزی که این رباط را خاص می کند آجرکاری های تزئینی کم نظیر ، از گچبریها هندسی ، اسلیمی ، و کتیبه ای است. گچبری های رباط شرف مربوط به قرن ششم هجری قمری و از جالب ترین نمونه های موجود این هنر است. البته با تاسف باید گفت که بیشتر این اثرات بر اثر بارش باران فرسوده شده و ریخته است. کتیبه های گچی و طرح های آجرچینی و نقشه ساختمانی شرف ، باعث تفاوت میان شرف با دیگر کاروانسراها شده چراکه این نوع تزیینات در دیگر کاروانسراها مرسوم نبوده است.
مطالب مرتبط:
