یک فعال حوزه گردشگری با بیان اینکه حلقه مفقوده گردشگری همدان “آموزش” است، گفت: گردشگری در ساده‌ترین تعریف سفر است. سفر مقدمه و موخره‌ای دارد و سپس اتفاقات بعدی رخ می‌دهد. در ابتدا باید اشاره شود گردشگر اگر آورده‌ای برای شهر نداشته باشد نباید آسیب هم ایجاد کند.
محمد صیفی‌کار در نشست “آسیب شناسی رفتارهای مخرب در بین گردشگران همدان” که در دفتر ایسنا برگزار شد، اظهار کرد: چند لایه و نوع تخریب در حوزه گردشگری داریم که مهمترین مولفه‌اش تخریب فرهنگی است. گردشگری الزاما ایده‌آل نیست و می‌تواند رفتارهای دیگر اجتماع را تحت‌الشعاع قرار دهد و اگر این اتفاق بیفتد مردم به صنعت تمایل نشان نمی‌دهند بنابراین اگر به طور کامل روی گردشگری متمرکز شویم از لایه‌های دیگر غافل شده و ضرر جدی به ما وارد می‌شود.
گردشگری باید مسئولانه باشد
وی ادامه داد: نخستین ضرر گردشگری غیرمسئولانه تهاجم فرهنگی از بیرون و استحاله فرهنگی از درون است و دین، مذهب، باورها، رفتارهای سنتی و مولفه‌های بسیار دیگری می‌تواند تحت تاثیر این موضوع قرار بگیرد و نیاز است مراقبت‌هایی صورت بگیرد. گردشگری اگر مسئولانه باشد برنامه دارد و طیف‌هایی از متخصصان و اهل فن برای آن برنامه می‌نویسند. به عنوان مثال اگر برای گردشگری همدان برنامه داشته باشیم ۱۵ خرداد با طیف عظیم مسافر گردشگر مواجه نمی‌شویم و گردشگران نیز با مشکلاتی مانند اقامت خوب، نبود سرویس بهداشتی و اوج ترافیک روبرو نمی‌شوند. به عبارت دیگر در زمانی مشخص حضور توریسم در یک نقطه به اوج می‌رسد و ما برای آن برنامه نداریم و نه تنها به گردشگر خدمت نمی‌کنیم بلکه اتفاق خوبی نیز برای ما رقم نمی‌خورد.
در همدان یک برگه مطلب درباره آموزش گردشگری نداریم
صیفی‌کار تصریح کرد: در حوزه گردشگری، گردشگر مخرب یا وندالیسم با شدت و ضعف متفاوت وجود دارد و این قضیه مستلزم این است که تعریف درستی از گردشگری مسئولانه به جامعه بدهیم. از طرف دیگر در تمام ساختار استان همدان یک برگه مطلب درباره آموزش گردشگری به گردشگر و مردم وجود ندارد و اگر هم هست ما بی‌خبر هستیم.
وی اضافه کرد: گردشگر مخرب در حوزه محیط زیست نیز وجود دارد و نمونه آن وقتی است که پوشش گیاهی را در فصل بهار زیر پا می‌گذاریم، آفرودها نیز نمونه بارز تخریب محیط زیست است اما اگر برای آنها ساختار ایجاد کنیم و مکان‌های مشخصی مانند پیست اسکی، پیست موتور و ماشین داشته باشیم دیگر مخرب نیستند بنابراین وقتی گردشگر وجود دارد مخرب این حوزه نیز وجود دارد.
این فعال حوزه گردشگری با اشاره به اینکه هزار و ۷۳۰ گیاه بومی خودرو در ایران شناسایی شده است، مطرح کرد: رفتن بی موقع مردم به طبیعت، آن را نابود می‌کند و تخریب محیط زیست انجام می‌شود. آلوده کردن آب و درست کردن آتش بیش از اندازه نیز می‌تواند به طبیعت آسیب برساند. علاوه بر این زمانی که گردشگر غیر مسئول وارد می‌شود مصرف بی‌اندازه اتفاق می‌افتد و تبعاتی به دنبال دارد و این موضوع نیاز به آموزش دارد.
صیفی‌کار عنوان کرد: چادر زدن یک یا دو شب مسافران در پارک‌های همدان قابل پذیرش است اما کسی که ماه‌ها در تفرجگاه‌های شهر اتراق می‌کند توجیهی ندارد. از طرفی تا به حال با اینگونه مسافرها برخورد نکرده و برای آنها برنامه نداشتیم. همچنین درجات گردشگری از منظر اقتصادی را تعیین نکردیم و برنامه و آموزشی نیز برای آن نداریم. در این راستا سوییت‌ها را نباید حذف کنیم بلکه باید آنها را ساختارمند کرده و مدیریت کنیم و برای گردشگران بر اساس شرایط اقتصادی برنامه بچینیم.
به عقیده وی، هر توسعه‌ای تخریب به همراه دارد و اگر توسعه با برنامه‌ریزی همزمان شود آورده بیشتری خواهد داشت بنابراین باید توسعه متوازن و با برنامه داشته باشیم تا تخریب را به حداقل برسانیم و توسعه گردشگری نیز اتفاق بیفتد.
گردشگری اولویت اول همدان است
صیفی‌کار ادامه داد: علاوه بر این گردشگری اولویت اول استان و به ویژه شهرستان همدان است و برای توجه به این موضوع باید ابتدا آسیب شناسی و لایه شناسی صورت بگیرد. به عنوان نمونه آیا برای گردشگری ظرفیت ایجاد کرده‌ایم؟آیا طبق سرانه برای ساکنین و گردشگران سرویس بهداشتی ایجاد کرده‌ایم؟ در شهر برای فضای سبز، اتوبوس، سرویس بهداشتی، آتش نشانی و بسیاری از مولفه‌ها سرانه وجود دارد و ما باید به سویی برویم که سرانه‌های لازم یک شهر بالنده را داشته باشیم. همدان ظرفیت گردشگری دارد اما این اقدامات انجام نگرفته است. گردشگری مسئولانه تنها مخصوص مسئولان نیست و همه لایه‌های شهر باید درگیر این صنعت شوند.
گردشگر غیر هوشمند تورم می‌آورد
وی شرح داد: خرده فرهنگ‌ها، فرهنگ مردم ایران را تشکیل داده است و بحث بهداشت و عدم رعایت بهداشت بر اساس فرهنگ‌ها در یک سطح نیست بنابراین آموزش در این زمینه برای گردشگران و میزبان گردشگر لازم است. در حوزه اقتصاد نیز گردشگر غیر هوشمند تورم می‌آورد و باعث شکاف طبقاتی شود و باید این قضیه را مدیریت کنیم و گردشگر در همه شهر توزیع شود تا اعتبارات این حوزه تنها به نقاطی از شهر سوق پیدا نکند.
صیفی‌کار افزود: شورای اسلامی دوره چهارم و پنجم عوارض ساخت هتل را حذف کردند که اتفاق خوبی بود اما مشخص نکردند هتل در چه نقاطی از شهر ساخته شود و همین باعث شد بلوار ارم اشباع شود و دانشگاه بوعلی که ریه شهر همدان است به خطر بیفتد چرا که اگر این ریه را هم از شهر بگیریم همدان نمی‌تواند نفس بکشد.
طراحی ما برای گردشگری مسئولانه خوب نیست
این فعال حوزه گردشگری تصریح کرد: طراحی ما برای گردشگری مسئولانه خوب نیست. گردشگری ایجاد مشاغل فصلی می‌کند و اگر تقویم گردشگری داشته باشیم می‌توانیم در تمام فصل‌ها از گردشگری بهره‌مند شویم و همه از آن بهره ببریم. همچنین در صورت نداشتن تقویم گردشگری مشاغل خدماتی و سطح پایین ایجاد می‌شود و تنها سرمایه‌گذاران سود می‌برند در حالی‌که باید توزیع عادلانه در سطح شهر و کشور صورت بگیرد تا تبعات منفی گردشگری مدیریت و کمتر شود.
وی با بیان اینکه گردشگری شامل مجموعه‌ای از سازمان‌ها، افراد و تاسیسات است، گفت: به عنوان نمونه تمام دانشجویان دانشگاه‌ها گردشگر هستند و باید برای آن برنامه داشته باشیم. از طرف دیگر فرهنگ، جامع است و زیرشاخه‌های فراوانی دارد، در فرهنگ الزاما مطلقی وجود ندارد و نمی‌توانیم بگوییم گردشگر مخرب است یا خیر؟ چرا که انسان می‌تواند در لحظه تغییر رفتار دهد. همچنین در فرهنگ صفر تا صد داریم و در گردشگری نیز که بخش اعظمی از آن در حوزه فرهنگ می‌گنجد این قضیه صادق است.
گردشگری یک محرک بسیار قوی برای حرکت جامعه است
صیفی‌کار ادامه داد: گردشگری آرام آرام درون یک ساختار، روستا، شهر و تفکر به صورت خزنده پیش می‌رود و اگر حواسمان باشد استعمار خزنده اتفاق نمی‌افتد و اگر توجه نکنیم تحلیل می‌رویم. گردشگر با خود فرهنگی دارد که اگر آن را بپذیریم تغییرات اتفاق می‌افتد بنابراین گردشگر اگر ورود مثبتی نداشته باشد می‌تواند فرهنگ مقصد را تحت تاثیر قرار دهد.
وی بیان کرد: گردشگری یک محرک بسیار قوی برای حرکت جامعه است. این محرک می‌تواند خوب یا بد باشد اما در بیشتر مواقع جنبه خوب آن غالب است و حرکت به سوی بالندگی دارد. اگر گردشگر محل اقامت، حمل و نقل و محل خرید داشته باشد یک گردشگر است و اگر اینها را از آن بگیریم اسمش گردشگر نیست بنابراین شهر و گردشگر مکمل یکدیگر هستند.
صیفی‌کار اضافه کرد: به دلیل ضعف بنیه مالی در بیشتر مقاصد گردشگری افرادی از بیرون بر روی آن سرمایه‌گذاری می‌کنند و همین باعث می‌شود به یکباره حجم عظیمی از درآمد شهر که قرار بود برای شهر آورده ایجاد کند برای شخصی که حتی حساب بانکی‌اش در شهر ما نیست آورده داشته باشد و تنها رفتارهای خدماتی‌اش برای شهر می‌ماند و حجم عظیمی از فرهنگ به شهر تحمیل می‌شود.
در همدان تعلق به زادبوم کمرنگ است
وی مطرح کرد: ۹ مرکز استان همدان که کمتر از ۳ ساعت با هم فاصله دارند نقطه قوتی برای استان محسوب می‌شود اما به دلیل اینکه مدیریت نشده است نقطه ضعفی به حساب می‌آید. از طرف دیگر در حال حاضر همدان محل تضارب اقوام است و همین باعث شده تعلق به زادبوم وجود نداشته باشد و اگر هست بسیار کمرنگ است.
ضربه گردشگری به صنایع دستی
به گفته صیفی‌کار گردشگر می‌تواند ضربه‌ای غیرمستقیم به صنایع دستی بزند به صورتی که وقتی تقاضا بالا می‌رود تولیدات صنایع دستی کلیشه‌ای می‌شود و دیگر به صورت دستی و محلی تولید نمی‌شود و همین باعث می‌شود تولیدات اصالت و کیفیت خود را از دست بدهند و خرید منصفانه اتفاق نمی‌افتد و ضرری توسط خریدار به گردشگری وارد می‌شود. گردشگر فی‌نفسه مخرب نیست و در بسیاری از مواقع، فراهم نبودن امکانات و عدم آموزش اثر منفی روی گردشگر می‌گذارد. همچنین اخلاق گردشگر پذیری در شهر همدان وجود ندارد و این موضوع تخریب را به همراه می‌آورد. حلقه مفقوده گردشگری در همدان آموزش است و در ابتدا باید مسئول ارشد استان و رده بالای شهر مانند فرماندار و شهردار آموزش ببینند تا با ظرفیت‌ها و داده‌های شهر آشنا شوند.
برای جلوگیری از تخریب حوزه گردشگری لایحه و طرح به مجلس ارائه شود
وی عنوان کرد: در ماده ۵۵۸ قانون مجازات اسلامی برای وندال‌ها و افرادی که به تاسیسات عمومی و آثار تاریخی آسیب می‌زنند اشاره و مجازاتی برای آن در نظر گرفته شده است اما در رابطه با گردشگر خارجی سکوت کرده است و اگر قرار است اتفاق مثبتی در این حوزه بیفتد و شاهد تخریب در این حوزه نباشیم باید لایحه و طرح به مجلس ارائه شود و رسانه‌ها نیز اطلاع رسانی درستی داشته باشند تا مردم نسبت به تخریب‌ها حساس شوند.
گردشگری آخرین کلام مدیران همدان است
یک راهنمای گردشگری نیز در ادامه با بیان اینکه گردشگری آخرین کلام مدیران همدان است همیشه دم از گردشگری می‌زنیم اما در عمل خبری از گردشگری نیست، گفت: مشکلات شهر باعث می‌شود به گردشگر با دید منفی نگاه کنیم و گردشگر هم وقتی از شهر خارج می‌شود راجع به شهر دید مثبتی ندارد. به عنوان مثال در پل شهید همدانی که کوریدور محسوب می‌شود یک چشمه سرویس بهداشتی وجود ندارد در حالی که می‌توانستیم از قابلیت زیر پل برای این منظور بهره ببریم.
فرشید رضافر ادامه داد: همیشه اولین برخورد مهمترین برخورد است. ورودی‌های شهر همدان برخورد لازم و مناسب برای هدایت توریست به شهر را ندارد. همچنین قبل از اینکه با حجم مسافر در مقاطعی از سال روبرو شویم باید در ورودی‌های شهر، ساختمانی برای راهنمایان گردشگری، نمازخانه و سرویس بهداشتی تعبیه شود تا گردشگران از آنجا به داخل شهر راهنمایی شوند.
تقویم سالانه گردشگری تنظیم شود
وی با اشاره به اینکه باید توان تمام گردشگران در شهر دیده شود تا شاهد چادر زدن‌های طولانی مدت مسافران در تفرجگاه‌ها نباشیم، افزود: در اینگونه مواقع در ابتدا مشکلات و نواقصی به ما بر می‌گردد که مشکلاتی برای گردشگر به وجود می‌آید. یکی از ایرادات این است که تقویم سالانه گردشگری و تقسیم گردشگری نداریم و اگر این تقویم وجود داشت و رسانه‌ای می‌شد با مشکل شلوغی مسافر در مقاطعی از سال مواجه نمی‌شدیم.
به اعتقاد رضافر باید به سمت گردشگری هوشمند پیش برویم چراکه در این نوع از گردشگری کل جامعه درگیر می‌شوند و در حال حاضر در این زمینه با عدم شناخت روبرو هستیم و به همین دلیل گردشگر مخرب وجود دارد.
عدم آموزش ضربه‌های زیادی به گردشگری زده است
وی در ادامه با اشاره به اینکه ساختار شهر همدان مدور است و باید از نظر ترافیکی برنامه‌ای برای این ساختار داشته باشیم تا گردشگر شهر را تخریب نکند، مطرح کرد: متاسفانه در بخش گردشگری آموزش نداریم و عدم آموزش ضربه‌های زیادی به گردشگری شهر می‌زند بنابراین می‌توان گفت مهمترین حلقه مفقوده در این زمینه آموزش است و هر کسی که در این حوزه فعالیت می‌کند نیز باید لیاقت و شایستگی‌اش را داشته باشد.
این فعال حوزه گردشگری با بیان اینکه رویداد گردشگری ۲۰۱۸ هیچ آورده‌ای برای همدان نداشت، اظهار کرد: گردشگری اگر هوشمند و هدفمند باشد مخرب نیست و وقتی شهر ما مکانی برای اقشار مختلف گردشگر ندارد تخریب‌ها هم اتفاق می‌افتد.
کارگروه گردشگری در استانداری تشکیل شود
رضافر ادامه داد: از طرف دیگر بخش خصوصی در حوزه گردشگری بهتر عمل کرده و اتفاقات خوبی در حوزه‌های اقامتگاه‌های بومگردی، راهنمایان گردشگری و مردم افتاده است و دیده می‌شود این اقشار کار خود را انجام می‌دهند اما مرجع اصلی گردشگری همدان اقدام مهمی در این حوزه ندارد و حتی در استانداری کارگروه گردشگری تشکیل نشده است.
به گفته رضافر تقسیم ناعادلانه درآمد حاصل از گردشگری ضربه‌هایی به این صنعت زده است و زمانی که مردم عادی می‌بینند عده خاصی از این صنعت سود می‌برند به آن آسیب می‌رسد بنابراین تقسیم ناعادلانه حاصل از گردشگری باعث تخریب آن می‌شود و دو گانگی ایجاد می‌کند و تا وقتی که تقسیم عادلانه صورت نگیرد این مشکل حل نخواهد شد.
مدیر مرکز گردشگری شهرداری همدان نیز در ادامه بیان کرد: دلایل متعددی برای اینکه گردشگر تاثیر منفی داشته باشد وجود دارد و مهمترین بخش آن فرهنگ است که مبدا و مقصد گردشگر را در بر می‌گیرد و اگر گردشگر با برنامه‌ریزی وارد مقصد شود مقصد نیز با آن هماهنگ خواهد شد.
از ظرفیت‌های مردمی برای گردشگری استفاده شود
علی‌اصغر شیری تصریح کرد: اگر بتوانیم از فضاهای مختلف اجتماعی، فرهنگی شهر همدان و ظرفیت‌های مردمی به صورت مسئولانه بهره ببریم و عامه مردم را با نحوه برنامه‌ریزی و مهمان‌نوازی و ارتباط‌گیری آشنا کنیم تخریب کمتری در این حوزه اتفاق می‌افتد.
وی اضافه کرد: از طرف دیگر مسئولان نیز باید با برنامه‌ریزی درست فضاها و ارتباطات سیستمی را مدیریت کنند تا گردشگر قوانین و نظم مقصد را رعایت کند.
گردشگری مسئولانه تنها مخصوص مدیران و مسئولان نیست
به گفته شیری، فرهنگ مبدا و مقصد گردشگر در تخریب تاثیرگذار است. ساختار صنعت گردشگری باید در همه زمینه‌ها منظم بچرخد و گردشگری مسئولانه تنها مخصوص مدیران و مسئولان نیست و اگر بخواهیم چرخ این صنعت خوب بچرخد باید همه عوامل در عرصه‌های مختلف احساس مسئولیت کنند و با برنامه‌ریزی هدفمند و تبعیت از قانون پیش بروند.
مدیر مرکز گردشگری شهرداری همدان با بیان اینکه گردشگری ذاتا مخرب نیست، عنوان کرد: تنها در صورتی که نتوانیم از نقاط مثبت این صنعت استفاده کنیم مخرب می‌شود و اگر بتوانیم از گردشگر درست پذیرایی کرده و آن را مدیریت کنیم گردشگر تخریبی نخواهد داشت.
وی با اشاره به اینکه باید برنامه‌ریزی جامعی برای گردشگری داشته باشیم، اظهار کرد: اگر بسترسازی درست و امکانات خوبی در حوزه‌های مختلف خدماتی صورت بگیرد سفر منجر به کنش‌های خارج از عرف نمی‌شود. علاوه بر این در زمینه‌سازی و بسترسازی شهر همدان باید از ابتدایی‌ترین کارها تا اقدامات اساسی برای گردشگر پیش‌بینی شود.
شیری ادامه داد:گردشگری صنعتی فرابخشی است و شهرداری نیز با همین هدف اقدامات درون سازمانی و برون سازمانی انجام می‌دهد و نقش سازمان‌های مردم نهاد نیز در راستای کاهش تخریب گردشگری بیشتر و پر رنگ‌تر است. همچنین اگر بتوانیم در حوزه راهنمایان گردشگری، سازمان‌های متولی گردشگری، شرکت‌های خدمات گردشگری و مردم برنامه‌ریزی درستی داشته باشیم شاهد اتفاقات مثبتی خواهیم بود و تا زمانی که نتوانیم به درستی با مسافر برخورد کنیم نباید انتظار داشته باشیم مسافر با ما ارتباط خوبی داشته باشد.
تشکیل خانه فعالان گردشگری در شهرداری همدان
وی با بیان اینکه باید به صورت علمی وارد قضیه گردشگری شویم، شرح داد: با پیش‌بینی برنامه‌های سازنده برای راهنمایان و تشکیل همیاران محلات قصد داریم مردم را در کارهای مختلف مدیریت شهری دخیل کنیم. همچنین می‌توانیم برنامه‌های آموزشی برای برای صنوف مختلف تدارک ببینیم.
شیری افزود: همچنین امیدواریم با تشکیل خانه فعالان گردشگری در شهرداری همدان و حضور افراد صاحب نظر در حوزه برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت کارهای تاثیرگذاری انجام شود چرا که کارهای نظارتی اگر در حوزه مردمی کشیده شود و مردم برخورد مسئولانه داشته باشند شاهد تخریب‌های کمتری در حوزه گردشگری خواهیم بود و در صورتی که در زمینه ساختارها و مردم برنامه بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت داشته باشیم بسیاری از مشکلات این حوزه مرتفع می‌شود.
منبع:
مطالب مرتبط:
