در بخش شمال شرقی شهر شیراز اگر به سمت باغ دلگشا برویم به آرامگاه این شاعر بزرگ خواهیم رسید. هرچند که در این مجموعه افراد دیگری چون شوریده شیرازی، شیخ مشرف الدین و چند نفر دیگر نیز بنا به وصیت خود دفن شده‌اند. درباره محل فعلی مقبره سعدی گفته می‌شود که در سال‌هایی که به شیراز آمده، تا زمان فوتش در همین مکان به عنوان خانقاه استفاده می‌کرده و هنگام مردنش در همین‌جا دفن شده است. اولین بنای ساخته شده روی قبر او در زمان حکومت اقاباجان توسط وزیر مشهورش شیخ صاحب دیوانی در حدود قرن ۷ ساخته شده است. هرچند که متأسفانه این بنا دوامی نیاورد و در قرن ۹ یعقوب ذوالقدر که حاکم فارس بود آن را با خاک یکسان کرد. اما ارادت به مقام سعدی آن‌قدر بالا بود که دوباره در سال ۱۱۸۷ کریم‌خان زند در ادامه تحولات اساسی‌اش در شیراز دستور داد تا آرامگاه منابی برای این شاعر نامدار ساخته شود تا جایگاه و شان وی دوباره حفظ شود.
طبق نظر روایان متعددی حضرت سعدی را منتسب به مذهب اهل سنت می‌دانستند به همین دلیل در اوایل دوره قاجار یک روحانی تندرو به نام محمدتقی بهروزی به این بنا حمله کرد و سعی در نابودی آن را داشت و البته صدماتی به سنگ قبر آن نیز وارد نمود، اما پس از مدتی علی‌اکبر خان قوام‌الملک شیرازی برای تهیه سنگ قبر جدید اقدام کرد و در روی آن بخشی از اشعار سعدی که در ستایش پیامبر گفته شده را روی آن حک نمود تا شاید دیگر هیچ کس جرئت تعرض به آن را نداشته باشد. پس از آن در دوره‌های مختلف مانند دوران قاجار و بعد از آن مدام بنا مورد مرمت قرار می‌گرفت و کم کم با توجه زیاد مردم به آن گسترش می‌یافت.
در سال ۱۳۲۵ بر اساس مصوبه دولت قرار شد تا از محل فروش قند و شکر کارخانه مرودشت به ازای هر کیلو ۲ ریال برای گسترش آرامگاه سعدی هزینه شود. در سال ۱۳۲۸ صحبت‌ها میان بزرگان برای طراحی آرامگاه جدید جدی شد و سرانجام وظیفه این کار را بر عهده مهندس محسن فروغی و مهندس علی صادق گذاشتند. سپس در سال ۱۳۳۰ پس از پایان طراحی که الهام گرفته از چهل ستون اصفهان بود، کار ساخت آرامگاه جدید آغاز شد و سرانجام یک سال بعد این مجموعه توسط محمود حسابی که آن دوران وزیر فرهنگ بود افتتاح گردید.
این ساختمان جدید دارای ۸ ستون است که دقیقاً جلوی مقبره قرار گرفته‌اند، بنای این آرامگاه از داخل ۸ ضلعی و از بیرون یک مکعب است که گنبدی فیروزه‌ای روی آن قرار دارد. مساحت کل مجموعه سعدی حدود ۷۷۰۰ مترمربع است که حدود ۲۵۷ متر آن را زیربنای خود بنای مقبره تشکیل می‌دهد. در نمای بیرونی آرامگاه از سنگ روشن تراورتن استفاده شده اما ستون‌ها و پایه‌های بنا از گرانیت قرمز و سیاه است. در داخل خود مقبره، ۷ کتیبه در ۷ ضلع آن قرار دارد که از مجموعه اشعار سعدی روی آن نوشته شده است.
