همزمان با هفته تهران و سالروز تاسیس تماشخانه سنگلج، برنامه آشناسازی راهنمایان گردشگری با بناهای تاریخی محله سنگلج که اغلب پشت درهای بسته پنهان مانده‌اند، برگزار شد.
به نقل از مریم جمالی ـ دبیر کمیته تخصصی حفظ و احیای میراث فرهنگی انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان تهران برنامه آشناسازی راهنمایان گردشگری با بناهای تاریخی محله سنگلج به مناسب هفته تهران و پنجاه و ششمین سالگرد تاسیس تئاتر سنگلج با همکاری انجمن سنگلج و این کمیته تخصصی برگزار شد تا بناهای حفاظت و احیاشده در این محله قدیمی تهران به عنوان جاذبه گردشگری معرفی شوند.
او بیان کرد: معتقدیم تهران و به‌ویژه محله سنگلج جاذبه‌های تاریخی دارد که بعضی از آن‌ها مرمت شده و برخی دیگر به مرمت نیاز دارند. بیشتر این بناها فقط ظرفیت هستند و هنوز به جاذبه گردشگری تبدیل نشده‌اند و در دسترس گردشگران قرار ندارند و بیشتر آن‌ها هم به روی بازدیدکنندگان بسته‌اند.
جمالی گفت: انگیزه ما از راه‌اندازی این گشت‌های تخصصی، جریان‌سازی برای تبدیل ظرفیت مغفول‌مانده محله‌های قدیمی تهران همچون سنگلج و تبدیل آن‌ها به جاذبه گردشگری است.
راهنمایان گردشگری در این گشت نخست از خانه پدری جلال آل احمد واقع در خیابان کارکن اساسی محله سنگلج دیدن کردند، خانه‌ای که بر سردر آن هنوز تابلوی «خانه باستان‌شناسان ایران» نصب، اما داخل آن مخروبه و بیغوله شده است و سرمایه‌گذاری که در یک سال گذشته حاضر به مرمت و احیای این خانه شده بود، هنوز کار را شروع نکرده و درِ این خانه همچنان به روی مردم بسته است.
نیما توسلی ـ نماینده انجمن سنگلج ـ درجریان این بازدید گفت که خانه پدری جلال می‌تواند عنصر هویت‌بخش محله سنگلج باشد. این خانه سال ۱۳۸۳ در فهرست آثار ملی ثبت شده و پس از آن، صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی، آن را به مزایده گذاشت که زمستان سال گذشته سرمایه‌گذار پیدا کرد و قرار بود از مهرماه امسال مرمت این خانه را شروع کند، اما هنوز اتفاقی نیافتاده است.
ابوالقاسم ساسان، راهنمای پیشکسوت گردشگری در جریان این گشت، در حیاط خانه پدری جلال آل احمد توضیح داد که سنگلج یکی از چهار محله قدیمی تهران بوده و سنگلج اصلی همان است که خراب شد و به جای آن پارک شهر را ساختند. اگر از بناهای قدیمی چیزی باقی مانده باشد همان‌ها بقایای سنگلج اصلی است، مثل خانه مستوفی‌الممالک یا خانه پدری جلال آل احمد که زمانی امام جماعت امامزاده سیدنصرالدین بود.
کلیسای گئورک مقدس که در سال ۱۱۶۹ خورشیدی تاسیس شده نیز از دیگر ظرفیت های پنهان‌مانده محله سنگلج است که آن هم مثل خانه پدری جلال امکان بازدید برای عموم ندارد. در این گشت هم راهنماها از پشت درهای بسته کلیسا را دیدند. در واقع کلیسا چون مرکز توانبخشی و مراقبتی سالمندان است به روی بازدیدکنندگان باز نیست.
مسجد حاج رجبعلی یا «درخونگاه» از جمله مکان‌هایی است که در محله سنگلج شاید آسان‌تر از دو بنای قبلی بتوان دید و در این گشت نیز به عنوان ظرفیتی که توانایی تبدیل به جاذبه گردشگری را دارد، به راهنمایان معرفی شد. این مسجد با کاشی‌کاری‌های هفت‌رنگ در سال ۱۲۴۵ خورشیدی توسط استاد رستم معمار ساخته شده و سال ۱۳۳۴ هم ثبت ملی شد. مسجد همچنان درحال مرمت است و داربست‌هایی با قدمت حدودی ۶۰ – ۷۰ سال دارد که به تنهایی قدمت تاریخی پیدا کرده است.
علی شریعتمداری، عضو هیأت امنای این مسجد در بازدید راهنمایان گردشگری به شاخص‌های معماری این مسجد که مورد توجه حسن پیرنیا ـ تاریخدان و سیاستمدار ـ بوده است، اشاره کرد که گنبد دوپوش، کاشی‌کاری‌های هفت‌رنگ، تزئینات داخلی، محراب و گودال قرآن از جمله شاخص‌های معماری آن محسوب می‌شود.
خانه مستوفی‌الممالک که وزیر پیشین ارتباطات برای مرمت و احیای آن وعده‌هایی داده بود و در اجرای آن ناکام ماند نیز از دیگر بناهای تاریخی محله سنگلج است که در این گشت، درهای آن به روی راهنمایان باز شد. بازدید از این خانه قاجاری با معماری و تزئیناتی برگرفته از اروپا، امکان‌پذیر نیست و فقط گاهی در تعطیلات نوروز و با هماهنگی برخی تورهای گردشگری درهای آن باز می‌شود. خانه وضعیت بسامانی ندارد و در هر نوبت بازدید می‌توان متوجه سرعت تخریب آن شد.
خانه شیخ فض‌الله نوری هم که درِ آن گل گرفته شده و فقط سرستون‌ها و سقف خانه از بیرون قابل مشاهده است، از دیگر ظرفیت‌های سنگلج است که امکان بازدید ندارد و در این گشت، به عنوان جاذبه پنهان سنگلج به راهنمایان معرفی شد. این خانه که از دوره قاجار به جا مانده، پشت شهرداری تهران واقع شده است، اما به نظر می‌رسد از نگهداری آن عاجز مانده‌اند و خانه پشت دیوارها درحال پوسیدن است.
ساباط‌ها و کوچه‌های محله سنگلج و پس از آن تماشاخانه ۵۶ ساله نیز از دیگر جاذبه‌های این محله تاریخی بود که معرفی شد. تماشاخانه سنگلج در اوایل دهه ۴۰ بنا شده و شاهد آثار و هنرنمایی‌های غلامحسین ساعدی، اکبر رادی، محمود استادمحمد، جعفر والی، عباس جوانمرد و علی نصیریان و دیگرانی از همان نسل بوده است که فقط به وقت تماشای تئاتر می‌توان آن را دید.
مطالب مرتبط:
